Σύμφωνα με τις αρχαίες μαρτυρίες πρώτοι κάτοικοι της Σερίφου ήταν Αιολείς από τη Θεσσαλία, ενώ αργότερα στο νησί έφτασαν Ίωνες άποικοι από την Αθήνα. Μεταλλεία σιδήρου και χαλκού υπήρχαν από την αρχαιότητα και οι μεταλλουργικές δραστηριότητες ανάγονται στους Πρωτοκυκλαδικούς χρόνους (3η π.Χ. χιλιετία). Ιδιαίτερα αρχαιολογικά ευρήματα στη Σέριφο δεν υπάρχουν. Τα μόνα αρχαία κτίσματα που σώζονται είναι μαρμάρινοι πύργοι με πιο γνωστό τον Ασπρόπυργο, στον όρμο του Κουταλά, ο ορθογώνιος Ψαρόπυργος (ή καναπές του Κύκλωπα) στη χερσόνησο του Κύκλωπα, στα νοτιοδυτικά του Μεγάλου Λιβαδιού και ένας κυκλικός πύργος, κατασκευασμένος από μάρμαρο και γνεύσιο στον αυχένα της χερσονήσου της Κεφάλας. Ορισμένοι εξ αυτών φαίνεται ότι συνδέονται με τις μεταλλευτικές και μεταλλουργικές δραστηριότητες

Επίσης στην αρχαιότητα υπήρχε η παράδοση ότι οι βάτραχοι της Σερίφου είναι άφωνοι, η οποία απαντά σε αρκετούς αρχαίους συγγραφείς. Φαίνεται να υπήρχε και η παροιμιώδης έκφραση σερίφιος βάτραχος ή βάτραχος εκ Σερίφου για άφωνους ανθρώπους. Το βυζαντινό λεξικό Σούδα περιέχει το λήμμα Βάτραχος ἐκ Σερίφου: ἐπὶ τῶν ἀφώνων. παρόσον οἱ ἐν Σερίφῳ βάτραχοι κομισθέντες εἰς Σκῦρον οὐκ ἐφθέγγοντο..

Από τη Σέριφο έχουν βρεθεί αρχαία νομίσματα από τον 6ο π.Χ. αιώνα και έπειτα, τα οποία απεικονίζουν τον Περσέα, την κεφαλή της Μέδουσας ή τον σερίφιο βάτραχο, που συνδέεται με την τοπική λατρεία του Περσέα. Στους Ρωμαϊκούς χρόνους το νησί είναι τόπος εξορίας. Επί Τιβερίου, εξορίζεται ο Κάσσιος Σεβήρος, εχθρός της Συγκλήτου λόγω της ταπεινής του καταγωγής και της κακοποιού ζωής του. Επίσης η Βιστιλία το 19 μ.Χ. για ακολασία.

Μέσοι χρόνοι

Η ιστορία της Σερίφου τον Μεσαίωνα είναι όμοια με αυτήν των υπόλοιπων Κυκλάδων. Την εποχή που ιδρύθηκε το Δουκάτο του Αιγαίου περιήλθε και αυτή σε οικογένειες Ιταλών ευγενών, των αδελφών Γκίζι, οι οποίοι την διοικούσαν ως υποτελείς στον Δούκα του Αιγαίου, ενώ έπεφτε συχνά θύμα πειρατικών επιδρομών με αποκορύφωμα την επιδρομή του Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα το 1537. Το 1566 όλες οι Κυκλάδες περιήλθαν στην Οθωμανική αυτοκρατορία, όπου και παρέμειναν ωςτην Επανάσταση του 1821.

Στη Σέριφο βρίσκεται και η Μονή Ταξιαρχών, η οποία είναι μονή φρούριο και χρονολογείται από το 1572. Ιδρύθηκε με την έλευση της εικόνας των Ταξιαρχών από την Κύπρο. Είναι χτισμένη με ψηλούς εξωτερικούς τοίχους (περί τα 10 μέτρα ύψος) με πολεμίστρες και τα κελιά και το καθολικό βρίσκονται εντός των τειχών. Στο παρελθόν ήταν πλούσια και διέθετε κειμήλια και ακίνητη περιουσία και σε γειτονικά νησιά. Για τον λόγο αυτόν ήταν συχνά αντικείμενο επιδρομών από πειρατές. Στη Μονή λειτούργησε αλληλοδιδακτικό σχολείο.

Νεότεροι χρόνοι

Από τα τέλη του 19ου αιώνα ξεκίνησε η συστηματική εξόρυξη μετάλλων από εταιρείες στις οποίες είχε παραχωρηθεί το αποκλειστικό δικαίωμα από το κράτος. Πρώτη ήταν η «Ελληνική Μεταλλευτική Εταιρία» το 1869, η οποία εξήγε ακατέργαστο σιδηρομετάλλευμα σε ευρωπαϊκές χώρες. Το 1880 την εκμετάλλευση των σιδηρομεταλλευμάτων του νησιού ανέλαβε κυρίως, η ανώνυμος μετοχική εταιρεία « Α.Ε. Μεταλλείων Σερίφου και Σπηλιαζέζης (εν Λαυρίω)» (Société des Mines de Sériphos et de Spiliazeza (Au Laurium) που ίδρυσε στο Παρίσι, στις 2 Σεπτεμβρίου 1880, ο Ανδρέας Συγγρός και οι άμεσοι συνεργάτες του από την Τράπεζα της Κωνσταντινουπόλεως, Στέφανος Σκουλούδης, Ιωάννης Δ. Βούρος και Γεώργιος Κορωνιός. Άλλα ιδρυτικά μέλη ήταν ο Ανάργυρος Σιμόπουλος, ο Θεόφραστος Παπαδάκης και άλλοι τέσσερις από τον κόσμο του κεφαλαίου του Παρισιού οι : Λεόν Αλφασσά και βαρώνος Αιμίλιος ντε Ερλάνγκερ τραπεζίτες, ο κόμης του Λουβενκούρ και ο Πέτρος Μαξιμιλιανός Ουτρέ κτηματίες. Η εταιρεία που είχε την έδρα της και τους πρώτους κυριότερους μεγαλομετόχους της στο Παρίσι, διοικούταν από δωδεκαμελές συμβούλιο το οποίο όριζε ένα γενικό αντιπρόσωπο στην Ελλάδα και προσλάμβανε ένα Διευθυντή των εργασιών στα μεταλλεία Σερίφου και ένα Διευθυντή στο μεταλλείο της Σπηλιαζέζας στο Λαύριο. Αρχικά η εταιρεία διήλθε οικονομική κρίση και ξέσπασαν οι πρώτες εργατικές αναταραχές. Η συστηματική εκμετάλλευση των σιδηρομεταλλευμάτων άρχισε γύρω στο 1885 όταν διευθυντής της εταιρείας ανέλαβε ο Γερμανός μηχανικός- μεταλλειολόγος Αιμίλιος Γρώμαν ή Γκρώμαν (Emil Grohmann). Η ανοδική πορεία συνεχίστηκε και μετά το θάνατό του (28 Νοεμβρίου 1904) όταν Διευθυντής ανέλαβε ο επίσης μηχανικός-μεταλλειολόγος γιος του, Γεώργιος Γρώμαν. Στο Μεγάλο Λιβάδι σώζεται νεοκλασικό κτήριο που έκτισε η Ελληνική Μεταλλευτική Εταιρεία όπου στεγάζονταν τα γραφεία της διοίκησης και ταυτόχρονα χρησίμευε ως κατοικία του εκάστοτε Διευθυντή.

Η λειτουργία των μεταλλείων έφερε άνθηση στο νησί και ο πληθυσμός διπλασιάστηκε κατά την περίοδο 1880 – 1910 εξαιτίας της εισροής εργατών (μεταλλωρύχων) από άλλα κυκλαδίτικα νησιά. Το 1915 περίπου ξέσπασε κρίση στις τιμές των μετάλλων και η παραγωγή των μεταλλείων κατέρρευσε. Οι συνθήκες εργασίας στα μεταλλεία ήταν όμως κακές και τα εργατικά ατυχήματα πολύ συχνά. Τον Αύγουστο του 1916 κήρυξαν απεργία οι μεταλλωρύχοι στο Μεγάλο Λιβάδι ζητώντας καλύτερες συνθήκες εργασίας και μεγαλύτερους μισθούς. Οργανωτής της απεργίας ήταν ο τότε αναρχοσυνδικαλιστής Κώστας Σπέρας, ο οποίος είχε οργανώσει και άλλες απεργίες σε άλλα μέρη της Ελλάδας. Επειδή η εργοδότρια εταιρεία ήταν αδιάλλακτη, οι μεταλλωρύχοι κατέλαβαν το λιμάνι και δεν επέτρεπαν στα πλοία επί 20 ημέρες να φορτώσουν μετάλλευμα. Στις 21 Αυγούστου 1916 επενέβη η χωροφυλακή και με διαταγή του επικεφαλής της άνοιξε πυρ κατά των απεργών που εμπόδιζαν τη φόρτωση με αποτέλεσμα να σκοτωθούν τέσσερις από αυτούς. Απαντώντας οι μεταλλωρύχοι επιτέθηκαν με πέτρες και ξύλα στους χωροφύλακες σκοτώνοντας τέσσερις (μεταξύ αυτών και τον επικεφαλής) και τραυματίζοντας περισσότερους. Οι απεργοί στη συνέχεια κατέλαβαν τα μεταλλεία και ύψωσαν γαλλική σημαία ζητώντας την προστασία της Γαλλίας. Η πράξη αυτή στη συνέχεια επικρίθηκε από το ΚΚΕ (που δεν είχε ιδρυθεί ακόμη τότε) ως απόδειξη ότι ο Σπέρας εξυπηρετούσε «αλλότρια» συμφέροντα. Σήμερα στο Μεγάλο Λιβάδι υπάρχει μνημείο προς τιμήν των νεκρών απεργών. Το 1925 τέθηκε σε εφαρμογή και στα μεταλλεία το οκτάωρο που είχε ήδη νομοθετηθεί το 1920.

Τις τελευταίες δεκαετίες γίνονται προσπάθειες διατήρησης της μεταλλευτικής μνήμης αλλά και των γεγονότων του 1916. Το 2016, εκατό χρόνια μετά, γιορτάστηκε η επέτειος των εκατό χρόνων από την ιστορική απεργία των μεταλλωρύχων

Είναι χτισμένο στην κορυφή ενός απόκρημνου βράχου, με τα σπίτια του σε σχήμα κύβου όπως οι κλιμακοστάσια – καθώς η βεράντα του ενός γίνεται το μπαλκόνι του άλλου, που κατεβαίνει προς τα κάτω στις απότομες πλαγιές του. Σε αντίθεση με τα άλλα νησιά των Κυκλάδων, προσανατολίζεται προς τα ανατολικά. Τα ερείπια του κάστρου με τα παρεκκλήσια του κυριαρχούν στην κορυφή. Στην είσοδο της Άνω Χωρας εντοπίζονται οι ανεμόμυλοι , μερικοί από τους οποίους διατηρούνται σε καλή κατάσταση. Η περίοδος οικονομικής άνθισης της Χόρας τελείωσε με το κλείσιμο των ορυχείων και έπειτα πολλά από τα σπίτια εγκαταλείφθηκαν. Πριν από μερικά χρόνια οι Έλληνες και ξένοι επισκέπτες, γοητευμένοι με τη μοναδική ατμόσφαιρα του οικισμού, αγόρασαν εγκαταλελειμμένα κτίρια και τους αποκατέστησαν χωρίς να αλλάξουν τον παραδοσιακό τους χαρακτήρα. Παραδοσιακά καφέ, ουζερί, εστιατόρια, μπαρ, καταστήματα, αρτοποιείο και μίνι μάρκετ λειτουργούν όλο το καλοκαίρι, όταν η Χώρα της Σέριφου ζωντανεύει και καλωσορίζει τους επισκέπτες.

Άνω Χώρα.  Περιλαμβάνει τις παλαιότερες συνοικίες. Το νεοκλασικό κτήριο του Δημαρχείου (1904) και του Αγίου Αθανασίου (1820) κυριαρχούν στην κεντρική πλακόστρωτη πλατεία Πάνω Πιάτσα. Το ενδιαφέρον τέμπλο του Αγίου Αθανασίου χρονολογείται από τον 18ο αιώνα και η αρχιτεκτονική του έχει πολλές ομοιότητες με αυτή του μοναστηριού των Ταξιαρχών .

Κάτω Χώρα. Αξίζει να περπατήσετε στο κάτω μέρος του χωριού με τα ασβεστωμένα σοκάκια και τα όμορφα σπίτια με τις αυλές τους γεμάτες μπουκαμβίλιες. Ο μικρός λαβύρινθος οδηγεί κατά καιρούς σε κλειστές αυλές και άλλες φορές οδηγεί σε παραπέτες όπου κάποιος μπορεί να θαυμάσει τα στείρα βουνά γύρω από τη Χώρα και το Λιβάδι . Η εκκλησία του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου (Ευαγγελίστρια – Ευαγγελισμός της Θεοτόκου) με την πλατεία είναι το κέντρο του οικισμού. Η ανέγερσή της ξεκίνησε το 1893 και ολοκληρώθηκε το 1907.

Λιβάδι

Το Λιβάδι είναι ο μεγαλύτερος οικισμός και το μοναδικό λιμάνι της Σερίφου. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011, έχει 605 κατοίκους. Βρίσκεται στη νοτιοανατολική άκρη του νησιού, σε ένα κόλπο ο οποίος είναι δημοφιλές αραξοβόλι, προστατευμένο από τα μελτέμια. Απέχει από τη Χώρα περίπου 5 χιλιόμετρα.

Η αρχιτεκτονική του είναι κυκλαδίτικη, με λευκά κυβόσχημα σπίτια. Το Λιβάδι είναι το τουριστικό κέντρο του νησιού και διαθέτει πολλά μαγαζιά, μπαρ, κλαμπ, ταβέρνες, εστιατόρια, ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια. Στην περιοχή υπάρχει τράπεζα, Ο.Τ.Ε., ταχυδρομείο, Λιμενικός Σταθμός, πρακτορείο εφημερίδων και πρατήριο καυσίμων.

Το Λιβάδι διαθέτει τη μόνη οργανωμένη παραλία του νησιού, τον Αυλόμωνα. Προς τα νότια βρίσκονται τα Λιβαδάκια, συνέχεια του οικισμού, στα οποία βρίσκεται το μοναδικό κάμπινγκ της Σερίφου

Αβυσσαλός 

Ο Αβυσσαλός (ή Αβεσσαλός) είναι οικισμός της Σερίφου. Διοικητικά υπάγεται στο δήμο Σερίφου, της περιφερειακής ενότητας Μήλου, στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, σύμφωνα με το πρόγραμμα Καλλικράτης.Πριν το πρόγραμμα Καλλικράτης και το σχέδιο Καποδίστριας, ανήκε στην επαρχία Μήλου του νομού Κυκλάδων, στο γεωγραφικό διαμέρισμα Νήσων Αιγαίου Πελάγους. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 18 κατοίκους.

Στις αρχές του περασμένου αιώνα ονομαζόταν Αβύσσαλο

Ο Αβυσσαλός είναι παραθαλάσσιος αγροτικός οικισμός της Δ. Σερίφου, σε υψόμετρο 10, στον μυχό του ομώνυμου όρμου Αβυσσαλού (ή Αβεσσαλού), 10,5 περίπου χλμ. ΔΒΔ. της Χώρας Σερίφου

Σεριφοπούλα

Η Σεριφοπούλα είναι βραχώδες ακατοίκητο νησί των Κυκλάδων. Βρίσκεται βορειοανατολικά της Σερίφου. Η έκτασή της είναι 1,75 τ.χλμ.. Διοικητικά ανήκει στον δήμο Σερίφου.

Περιέχει σίδηρο, μαγγάνιο, μαγγανικό σίδηρο, σιδηρόλιθο και άλλα μεταλλεύματα. Εκεί υπάρχει και μικρή μονή της Παναγίας που ανήκει στην Μονή Ταξιαρχών. Η μονή έχει δεξαμενή νερού. Υπάρχουν επίσης ερείπια αρχαίου μεσαιωνικού πύργου.

Στην νησίδα άλλοτε γίνονταν καλλιέργεια δημητριακών, και νοικιαζόταν ως βοσκότοπος.

Μεγάλο Λιβάδι

Ο οικισμός είναι χτισμένος μέσα στην εύφορη κοιλάδα που πηγαίνει προς τα κάτω από την περιοχή της Μαύρας Φωλαίας και διευθύνεται από τα νερά τουκόλπου του Μεγαλο Λιβάδι . Χτίστηκε το 1880, όταν η εταιρεία “Societe des mines Seriphos-Spiliazeza” μετέφερε την έδρα της εδώ. Εκείνη την εποχή υπήρχαν μπακάλικα, καταστήματα τσαγιού, αρτοποιεία και ένα χημικό εργαστήριο. Άνθρωποι από τα γύρω νησιά και ειδικευμένους ανθρακωρύχους από την Ιταλία έζησαν και εργάστηκαν εδώ μαζί με τους ντόπιους. Κατά τη διάρκεια του 1900-1914 λειτούργησε ένα δημοτικό σχολείο, το λεγόμενο “Σχολείο Γρομάνεων”. Τα γραφεία της εταιρίας φιλοξενούνται στο κυρίαρχο νεοκλασικό κτίριο της σχολής Τσίλλερ, το οποίο, παρότι καταστρέφεται σήμερα, αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα του οικισμού. Στο ηλιοβασίλεμα αξίζει να περπατήσετε προς την εντυπωσιακή σκάλα φόρτωσης που βρίσκεται πάνω από τον κόλπο του Μεγάλου Λιβάδι.

Γαλανοί

Πολύ κοντά στο μοναστήρι των Ταξιαρχών υπάρχουν δύο εισόδους στον οικισμό Γαλάνοι, ο οποίος υποτίθεται ότι πήρε το όνομά του από τα αρχαία ορυχεία γαλένας που υπάρχουν εδώ. Δημιουργήθηκε από πρόσφυγες και κατοίκους άλλων μικρών οικισμών. Αυτή η περιοχή ονομάστηκε Μουτούλα και η αρχαιολογική υπηρεσία καταγράφει την παρουσία ενός αρχαίου μεταλλείου εδώ.    

Πυργος

Άλλα 3χλμ μετά το μοναστήρι των Ταξιαρχών που περιβάλλεται από ταράτσες στέκουν τα σπίτια του μικρού οικισμού του Πύργου που κατοικείται από λίγες οικογένειες. Ζωντανεύει κατά τη διάρκεια των εορτασμών της Κοίμησης της Θεοτόκου (15 Αυγούστου) και του Αγίου Νικολάου.  

 Παναγία

Το μικρό χωριό βρίσκεται πολύ κοντά στον Πύργο και διαθέτει μικρές ταβέρνες για μεσημεριανό γεύμα ή καφέ. Αξίζει να περπατήσετε μέχρι τη μικρή, δροσερή πλατεία όπου βρίσκεται η εκκλησία της Παναγίας, η παλαιότερη στη Σέριφο, χτισμένη τον 10ο αιώνα. Η Παναγία λειτουργούσε ως μοναστήρι των οποίων τα κελιά αποτελούσαν καταφύγιο για τους πρόσφυγες της Πελοποννήσου και τα γειτονικά νησιά κατά την Επανάσταση του 1821. Μαζί με τα λίγα γύρω σπίτια σχηματίστηκε ο μικρός προσφυγικός οικισμός. Κατά τον εορτασμό της Κοίμησης της Θεοτόκου (15 Αυγούστου) υπάρχει ένα τριήμερο φεστιβάλ με προσφορά τροφίμων.