Η Δημοτική Ενότητα Πτολεμαΐδας βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του Νομού Κοζάνης και συνορεύει ανατολικά με τη Δ.Ε. Αγ. Παρασκευής και Βερμίου, βόρεια με τον  Φιλώτα και Αετό, δυτικά με το  Μουρίκι  και Βαρικό  και νότια με τον πρώην  Δήμο Δ. Υψηλάντη. Η πόλη της Πτολεμαΐδας συγκεντρώνει το 82% του συνολικού πληθυσμού.

ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ

Ο πληθυσμός της Δ.Ε. Πτολεμαΐδας, σύμφωνα με την απογραφή του 2001, είναι 35.539 κάτοικοι και η πυκνότητα του ίση με 167 κατ./χλμ2.
Για την περίοδο 1991-2001, ο πληθυσμός της  παρουσιάζει αύξηση κατά 8,43%, ακολουθώντας τις ίδιες τάσεις σε σχέση με τα χωρικά επίπεδα (Νομός Κοζάνης, Δυτική Μακεδονία, Ελλάδα) που εμφανίζουν αύξηση κατά 3,38%, 2,95% και 6,86% αντίστοιχα. Επιπλέον, το ποσοστό αλλοδαπών στο Δήμο είναι 2,2%, ενώ ο δείκτης γήρανσης 13,6.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ

Αναφορικά με τον τομέα της εκπαίδευσης, λειτουργούν 28 Νηπιαγωγεία, 19Δημοτικά και 8 Γυμνάσιο, 8 Λύκεια και 1 ΕΕΕΕΚ. Από την ανάλυση των μορφωτικών δεικτών, προκύπτει ότι το ποσοστό πρωτοβάθμιας είναι 46,1%, το ποσοστό δευτεροβάθμιας είναι 40,3% και το ποσοστό τριτοβάθμιας 13,6%.

Σε γενικές γραμμές η Δ.Ε. αποτελεί σημαντικό βιομηχανικό και εμπορικό κέντρο, που διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην οικονομία της ευρύτερης περιοχής.

Η Δημοτική Ενότητα Αγίας Παρασκευής  βρίσκεται στο βορειοανατολικό  τμήμα  του  Νομού Κοζάνης και συνορεύει δυτικά με την  Πτολεμαΐδας, νότια με το Δήμο Κοζάνης, βόρεια με το  Βερμίου και ανατολικά με τους Δήμους Βέροιας και Νάουσας.

Η περιοχή είναι χωροθετημένη στην καρδιά του κυριότερου ενεργειακού άξονα της χώρας (λεκάνη Πτολεμαΐδας –Αμυνταίου), με τεράστια ισχύ παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, μέσω καύσης λιγνίτη, εντός των ορίων της. Η έκταση της  είναι περίπου 120.137 στρ. και στον ο Άγιος Χριστόφορος που συγκεντρώνει το 40% του συνολικού πληθυσμού. Γεωμορφολογικά στην περιοχή κυριαρχεί ο ορεινός όγκος Βερμίου, ενώ πολύ σημαντικό είναι το υπόγειο υδάτινο δυναμικό με την παρουσία των υδροφορέων του Βερμίου (καρστικός) .

ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ

Ο πληθυσμός του πρώην Δήμου Αγίας Παρασκευής, σύμφωνα με την απογραφή του 2001, ήταν  1.595 κάτοικοι και η πυκνότητα του περί 13,3 κατ./χλμ2 ενώ σύμφωνα με την απογραφή του  2011 η Δημοτική Ενότητα Αγ. Παρασκευής παρουσιάζει πληθυσμό 1.339 κατοίκους . Άρα παρατηρείται μία πληθυσμιακή μείωση περίπου  16,05%.

ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Αναφορικά με τον τομέα της εκπαίδευσης,  λειτουργούν 2 Νηπιαγωγεία, 3Δημοτικά και 1 Γυμνάσιο, ενώ δεν λειτουργεί Λύκειο. Από την ανάλυση των μορφωτικών δεικτών, προκύπτει ότι το ποσοστό πρωτοβάθμιας είναι 66,3%, το ποσοστό δευτεροβάθμιας είναι 28,3% και το ποσοστό τριτοβάθμιας 5,4%.

ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΤΗΤΑ

Εκτιμώντας την προσβασιμότητα της Δ.Ε. μέσω των χρονοαποστάσεων μεταξύ των οικισμών και των Τοπικών Κοινοτήτων , διαπιστώνεται ότι είναι σε ικανοποιητικό επίπεδο, καθώς η μεγαλύτερη  χρονοαπόσταση είναι μεταξύ Αγίου  Χριστόφορου και Ερμακιάς (19 λεπτά – 9,8 χλμ.), ενώ η μικρότερη μεταξύ Αγίου Χριστόφορου και Καρυοχωρίου (3 λεπτά – 2 χλμ.).

ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ

Σημαντικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν στο Δήμο, ο Μακεδονικός Τάφος  της τοπικής κοινότητας της  Σπηλιάς που ήρθε στην επιφάνεια το 1987 από τους χωρικούς και το Σπήλαιο που βρίσκεται στην Τοπική Κοινότητα της Ερμακιάς από τα παλιά ακόμα χρόνια, όμως παραμένει αναξιοποίητο.

Η δημοτική ενότητα  Βερμίου βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του Νομού Κοζάνης και συνορεύει νότια με τη ΔΕ Αγίας Παρασκευής, ανατολικά με το Δήμο Νάουσας, βόρεια με το Δήμο Βεγορίτιδας και δυτικά με τον  Φιλώτα και την  Πτολεμαΐδα. Βασικό χαρακτηριστικό της περιοχής είναι η ύπαρξη του όρους Βέρμιο το οποίο αποτελεί και τμήμα της Δημοτικής Ενότητας .

 ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ

Ο πληθυσμός της ΔΕ , σύμφωνα με την απογραφή του 2001, είναι 3.303 κάτοικοι και η πυκνότητα του περίπου 17,6 κατ./χλμ2. Για την περίοδο 1991-2001, ο πληθυσμός της παρουσιάζει αύξηση κατά 2,53%, ακολουθώντας τις ίδιες τάσεις σε σχέση με τα χωρικά επίπεδα (Νομός Κοζάνης, Δυτική Μακεδονία, Ελλάδα)  που  εμφανίζουν  αύξηση  κατά  3,38%,  2,95%  και  6,86%  αντίστοιχα. Ο πληθυσμός σύμφωνα με την απογραφή του 2011 για τη Δ.Ε. Βερμίου  είναι 2.770 κάτοικοι  άρα παρατηρείται μία μείωση του πληθυσμού  περίπου 16% Επιπλέον, το ποσοστό αλλοδαπών στο Δήμο είναι 1,3%, ενώ ο δείκτης γήρανσης 24,9.

 ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Αναφορικά με τον τομέα της εκπαίδευσης,  λειτουργούν 4 Νηπιαγωγεία, 3Δημοτικά και 1 Γυμνάσιο, ενώ δεν λειτουργεί Λύκειο. Από την ανάλυση των μορφωτικών δεικτών, προκύπτει ότι το ποσοστό πρωτοβάθμιας είναι 61,4%, το ποσοστό δευτεροβάθμιας είναι 33,2% και το ποσοστό τριτοβάθμιας 5,4%.

 ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΤΗΤΑ

Εκτιμώντας την προσβασιμότητα μέσω των χρονοαποστάσεων μεταξύ των οικισμών και των τοπικών κοινοτήτων , διαπιστώνεται ότι είναι σε ικανοποιητικό επίπεδο, καθώς η μεγαλύτερη χρονοαπόσταση είναι μεταξύ. Κομνηνών και Δ Πύργων (15 λεπτά – 12,6 χλμ.), ενώ η μικρότερη μεταξύ Κομνηνών και Ανατολικού – (6 λεπτά – 5,6 χλμ.).

 ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ

Υπάρχουν 13 παρεκκλήσια στα περίχωρα, χτισμένα σε γύρω λόφους και στο Βέρμιο.

• Ορεινή περιοχή “Παρχάρια”, ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και ιδανικών κλιματολογικών συνθηκών με δάση, πηγές με κρυστάλλινο νερό προερχόμενο από τα σπλάχνα του όρους Βέρμιο και αρκετές παραθεριστικές κατοικίες. Επίσης η περιοχή αυτή αποτελεί πέρασμα για δραστηριότητες όπως ορεινή ποδηλασία και μηχανοκίνητο τουρισμό στο δρόμο προς το Σέλι, όπου πευκοδάση εναλλάσσονται με καταπράσινα λιβάδια και ομαλές πλαγιές.
• Το έθιμο “Μομώ(γ)εροι”: Ακόμα ένα έθιμο βγαλμένο μέσα από την ποντιακή παράδοση. Αποτελεί μία μυσταγωγία γεμάτη συμβολισμούς όπου κορυφώνεται με τον τελετουργικό χορό των Μομώγερων. . Το έθιμο διαδραματίζεται κατά τη διάρκεια του δωδεκαήμερου, δηλαδή, από τη δεύτερη ημέρα των Χριστουγέννων έως τα Φώτα.
• Δύο παραδοσιακά πετρόχτιστα γεφύρια (“Σάνδρυμος” και “Γέφυρα του Κάστρου”) θαυμάσιας αρχιτεκτονικής, περιτριγυρισμένες από μεγάλα πλατάνια-
• Οικολογικό πάρκο 5.000 στρεμμάτων περίπου, περιοχή ενταγμένη στο “NATURA 2000”, αξιόλογης χλωρίδας και πανίδας.
• Το διεθνές ορειβατικό μονοπάτι Ε4 που ακολουθεί τη διαδρομή “Νυμφαίο – Πύργοι – Τρία-Πέντε Πηγάδια Νάουσας”.
• Συλημένος από την αρχαιότητα, μονοθάλαμος μακεδονικός τάφος του 4ου π.Χ. αιώνα,αρχαία πόλη στη θέση “Κάστρο” με μικρότερους οικισμούς, όπου βρέθηκαν ευρήματα που χρονολογούνται στην εποχή του σιδήρου, αρχαϊκά, κλασσικά, ελληνιστικά χρόνια. Αρχαιολογικά ευρήματα είτε από το χώρο του τάφου ή από σημεία που βρίσκονται στα όρια του οικισμού, φυλάσσονται στο υπόγειο του μουσείου Κοζάνης. • Μνημείο ιστορικής μνήμης για τα 350 θύματα της Γερμανικής θηριωδίας και την καταστροφή του χωριού το 1944.
• Εκκλησία Αγ. Δημητρίου το 1726 μ.Χ. όπου διασώζονται πάνω από 200 αγιογραφίες (frescos), στο εσωτερικό του ναού, αγίων και οσίων της Ορθοδοξίας. Είναι ρυθμού βασιλικής, έχει ξυλόγλυπτο τέμπλο, αξιόλογο άμβωνα με τοιχογραφίες και σκαλιστό δεσποτικό. Κατά την παράδοση, επί τουρκοκρατίας ήταν το “κρυφό σχολειό” της “Κατράνιτσας” (Πύργοι).
• Εκκλησία Αγ. Παρασκευής που είναι χτισμένη πριν το 1700 μ.Χ. και είναι ρυθμού βασιλικής. Έχει ξυλόγλυπτο τέμπλο και είναι γεμάτη αγιογραφίες από τις οποίες σήμερα έχουν διασωθεί μερικά μόνο τμήματα. Επίσης υπάρχουν αγιογραφίες βόρεια εξωτερικά του ναού πράγμα που μαρτυρεί την ύπαρξη μικρού παρεκκλησίου.
• Το ορειβατικό καταφύγιο (περάτωση μέσα στο 2000) σε πανέμορφη τοποθεσία, δίπλα στο οικολογικό πάρκο και το Φράγμα Μεσοβούνου.

Η  Βλάστη βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα του Νομού Κοζάνης και συνορεύει με τους Δήμους Κοζάνης, πρώην Δήμο  Δημητρίου Υψηλάντη, Δημοτική Ενότητα Μουρικίου, πρώην Δήμου Ασκιού και Ίωνος Δραγούμη.

 ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ

Ο πληθυσμός της ς, σύμφωνα με την απογραφή του 2001, είναι 645 κάτοικοι και η πυκνότητα της ίση με 7,2 κατ./χλμ2. Για την περίοδο 1991-2001, ο πληθυσμός της  παρουσιάζει μείωση κατά 3,87%, ακολουθώντας διαφορετικές τάσεις σε σχέση με τα χωρικά επίπεδα (Νομός Κοζάνης, Δυτική Μακεδονία, Ελλάδα) που εμφανίζουν αύξηση κατά 3,38%, 2,95% και 6,86% αντίστοιχα. Σύμφωνα με την απογραφή  του πληθυσμού του  2011 οι κάτοικοι είναι  317 .Επιπλέον, το ποσοστό αλλοδαπών στην Κοινότητα είναι 2,9%, ενώ ο δείκτης γήρανσης είναι 31,2.

 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ

Αναφορικά με τον τομέα της εκπαίδευσης,  δεν λειτουργούν εκπαιδευτικές υποδομές. Από την ανάλυση των μορφωτικών δεικτών, προκύπτει ότι το ποσοστό πρωτοβάθμιας είναι 61,6%, το ποσοστό δευτεροβάθμιας είναι 29,6% και το ποσοστό τριτοβάθμιας 8,7%.

 ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ

Η περιοχή έχει αναπτυχθεί τουριστικά τα τελευταία χρόνια. Στην τοπική κοινότητα βλάστης λαμβάνουν χώρα πολιτιστικά δρώμενα  όπως οι οικολογικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις «Γιορτές της Γης» που συγκεντρώνουν πλήθος κόσμου . Επίσης μεγάλο πανηγύρι που διαρκεί 3 μέρες γίνεται κάθε Δεκαπενταύγουστο και στις 27 Ιουλίου του Αγίου Παντελεήμονα. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι εκδηλώσεις «Κλαδαριές» την τελευταία Κυριακή της αποκριάς  . Επίσης  μεγάλο ενδιαφέρον συγκεντρώνει ο διεθνής μουσικός θεσμός των «Δούμπειων » όπου σπουδαστές από  όλες τις χώρες  δίνουν το παρόν σ αυτό το πολιτιστικό γεγονός της περιοχής  που γίνονται προς τιμήν του στη μνήμη του Βλατσιώτη Νικόλαου Δούμπα.

Η Δημοτική Ενότητα  Μουρικίου βρίσκεται βορειοδυτικά του Δήμου Κοζάνης και συνορεύει με την  Πτολεμαΐδας τη ΔΕ Δημητρίου Υψηλάντη, Κλεισούρας, Ίωνος Δραγούμη και την  Βλάστης και Βαρικού. Η έκταση της είναι περίπου 112.058 στρ. και το Εμπόριο που συγκεντρώνει το 21% του συνολικού πληθυσμού. Η δημοτική ενότητα Μουρικίου βρίσκεται στους πρόποδες του βουνού «Μουρίκι» (με υψόμετρο 1.708 μ) από όπου και πήρε το όνομά του και ο Δήμος , ενώ δίπλα υψώνεται το Άσκιο όρος με υψόμετρο 2.111 μ.

ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ

Ο πληθυσμός της , σύμφωνα με την απογραφή του 2001, είναι 4.571 κάτοικοι και η πυκνότητα περίπου   42,3 κατ./χλμ2. Για την περίοδο 1991-2001, ο πληθυσμός της παρουσιάζει πολύ μικρή μείωση κατά 0,02%, ακολουθώντας διαφορετικές τάσεις σε σχέση με τα χωρικά επίπεδα (Νομός Κοζάνης, Δυτική Μακεδονία, Ελλάδα) που εμφανίζουν αύξηση κατά 3,38%, 2,95% και 6,86% αντίστοιχα. Ενώ ο πληθυσμός της, σύμφωνα με την απογραφή του 2011 είναι 3.939 παρατηρείται δηλαδή μία μείωση περίπου 13 % Επιπλέον, το ποσοστό αλλοδαπών  είναι 1,7%, ενώ ο δείκτης γήρανσης είναι  22.

ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Αναφορικά με τον τομέα της εκπαίδευσης,  λειτουργούν 4 Νηπιαγωγεία, 3Δημοτικά και 1 Γυμνάσιο, ενώ δεν λειτουργεί Λύκειο. Από την ανάλυση των μορφωτικών δεικτών, προκύπτει ότι το ποσοστό πρωτοβάθμιας είναι 61,9%, το ποσοστό δευτεροβάθμιας είναι 32,9% και το ποσοστό τριτοβάθμιας 5,2%.

ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΤΗΤΑ

Εκτιμώντας την προσβασιμότητα  μέσω των χρονοαποστάσεων μεταξύ των οικισμών και των τοπικών κοινοτήτων , διαπιστώνεται ότι είναι σε ικανοποιητικό επίπεδο, καθώς η μεγαλύτερη χρονοαπόσταση είναι μεταξύ Εμπορίου .Αρδάσσης (8 λεπτά – 7,2 χλμ.), ενώ η μικρότερη μεταξύ Εμπορίου και  Αναρράχης (1 λεπτό – 1,5 χλμ.)

ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ – ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Η περιοχή της  δημοτικής ενότητας . ΜΟΥΡΙΚΙΟΥ χαρακτηρίζεται από τα πυκνά δάση και είναι πλούσια σε φυσικό κάλλος  .Οι κατασκηνώσεις του οικισμού της Κρυόβρυσης βρίσκονται σε τοποθεσία η οποία ενδείκνυται για την ανάπτυξη αυτού του είδους του τουρισμού, καθότι υπάρχουν ήδη οι εγκαταστάσεις .    Επιπλέον υπάρχει το καταφύγιο Ορειβατικού Συλλόγου , το  « ΚΑΣΤΑΝΟΔΑΣΟΣ» στο Εμπόριο   κλπ .Πλούσια  είναι και η πολιτιστική δραστηριότητα  με δρώμενα της περιοχής

ΠΑΡΑΔΟΣΗ: Τα πολιτιστικά δρώμενα της περιοχής   είναι πολλά και ποικίλα. Κάθε τοπική κοινότητα  έχει τα δικά του έθιμα, τα οποία διατηρούνται χάρη στις δραστηριότητες των νέων, των πολιτιστικών συλλόγων και των κατοίκων τους Ενδεικτικά να αναφέρουμε  το έθιμο ΓΚΕΚΗΔΕΣ στο Εμπόριο και χορεύουν με γκάιντα και ζουρνάδες παρασύροντας κάθε περαστικό. Το απόγευμα γίνεται παρέλαση αποκριάτικων αρμάτων έχοντας σκοπό την διασκέδαση των επισκεπτών καθότι τα θέματα και η ενδυματολογία τους είναι αυτοσχεδιασμένα. Η συμμετοχή του κόσμου παρά το τσουχτερό κρύο κάθε χρόνο από την ευρύτερη περιοχή του Δήμου είναι και το έναυσμα για την συνέχιση αυτού του εθίμου. Στο τέλος της παρέλασης καλείται να συμμετάσχει και ο επισκέπτης χορεύοντας και πίνοντας

Οι «ΚΟΚΟΝΕΣ» έθιμο που γίνεται στο  Εμπόριο το βράδυ της παραμονής της πρωτοχρονιάς μέχρι της 23.30. Άνδρες , γυναίκες και παιδιά ντύνονται καρναβάλια και επισκέπτονται τα σπίτια αστειευόμενοι με τους νοικοκυραίους ή το βράδυ των Αποκριών σε κάθε γειτονιά του χωριού, ανάβονται φωτιές με κέθαρα (θάμνοι). Από το προηγούμενο βράδυ, κάθε γειτονιά, ξενυχτάει φυλάσσοντας τα κέθαρα χορεύοντας και τραγουδώντας, πίνοντας και τρώγοντας. Ο κόσμος συμμετέχει χορεύοντας γύρω από την φωτιά και τραγουδώντας τα παραδοσιακά αποκριάτικα τραγούδια (αθυρόστομα). Η συμμετοχή του κόσμου και σε αυτή την εκδήλωση είναι μεγάλη. Η πληθώρα των μουσικών συγκροτημάτων (χάλκινα και ποντιακή λύρα) της περιοχής αν και είναι χωρίς μουσική παιδεία, οι περισσότεροι είναι αυτοδίδακτοι, είναι αξιοθαύμαστοι για την ποιότητα της μουσικής τους.