ΔΡΑΜΑ

‹ ›

Δράμα

Όμορφη και φιλόξενη, με γραφικές γειτονιές, ευρύχωρες πλατείες, χώρους πρασίνου και καλοσυντηρημένα νεοκλασικά αρχοντικά προσφέρεται για χειμερινό τουρισμό αλλά και για φθινοπωρινές και ανοιξιάτικες εξορμήσεις στην ανόθευτη φύση.
Αρχαιολογικά ευρήματα μαρτυρούν ότι στο χώρο της σύγχρονης πόλης υπήρχε ο οικισμός Δύραμα ή Ύδραμα, όπου από το πλήθος των θεών του ελληνορωμαϊκού πανθέου και των τοπικών θεών που λατρεύονταν στην περιοχή (Aπόλλωνας, Άρτεμις, Ίσιδα, Hρακλής) ξεχώριζε ο Διόνυσος, και κατά τους βυζαντινούς χρόνους πόλη με την πιθανή ονομασία «Δραβήσκος»
. Στη μεσοβυζαντινή εποχή (9ος-13ος αι.) η Δράμα, οχυρωμένη με κάστρο, ήταν εμπορικός και στρατιωτικός κόμβος.
Στα τέλη του 19ου αι. η παραγωγή και το εμπόριο καπνού, η λειτουργία του σιδηρόδρομου (1895) και η βελτίωση του οδικού δικτύου προς το λιμάνι της Καβάλας οδήγησαν στην αύξηση του πληθυσμού και την ενίσχυση της εμπορικής δραστηριότητας.
Στις αρχές του 20ού αι. η Δράμα γνώρισε τη βουλγαρική κατοχή και συμμετείχε στον Μακεδονικό Αγώνα. Απελευθερώθηκε από τον ελληνικό στρατό την 1η Ιουλίου του 1913. Απέχει 650 χλμ. BA από την Aθήνα και 150 χλμ. BA από τη Θεσσαλονίκη.
Διάσπαρτα σε όλη την πόλη θα συναντήσετε σημαντικά αξιοθέατα και αρχιτεκτονήματα που της χαρίζουν ένα ξεχωριστό ύφος.
:

Η ιστορία της Δράμας

Ο φυσικός πλούτος της πόλης σε άφθονα τρεχούμενα νερά δεν άφησε ασυγκίνητο κανέναν στο πέρασμά του από αυτήν την περιοχή. Τόσο ο προϊστορικός άνθρωπος όσο και εκείνος των ιστορικών χρόνων οργάνωσαν τη ζωή τους κοντά στο υγρό στοιχείο, καθιστώντας την περιοχή των νερών συνδετικό παράγοντα της μακραίωνης παρουσίας του ανθρώπου στη σημερινή πόλη. Η αρχαιότερη μόνιμη ανθρώπινη εγκατάσταση στη θέση της σημερινής πόλης της Δράμας εντοπίστηκε έπειτα από συστηματική ανασκαφική έρευνα στον προϊστορικό οικισμό του “Αρκαδικού”, νότια του πάρκου της Αγίας Βαρβάρας. Ο νεολιθικός αυτός οικισμός αποτελεί τον πρώτο οικιστικό πυρήνα της σημερινής πόλης από τα μέσα της 6ης χιλιετίας π.Χ.
Η ζωή στον οικισμό συνεχιζόταν στην πρώιμη εποχή του Χαλκού και σποραδικά στους ιστορικούς χρόνους. Ο πυρήνας όμως του αρχαίου οικισμού από τους υστεροκλασικούς χρόνους, σύμφωνα με τα ανασκαφικά δεδομένα, βρισκόταν εσωτερικά του βυζαντινού περιβόλου των τειχών της Δράμας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η έκταση του αρχαίου οικισμού ταυτιζόταν με αυτήν του βυζαντινού φρουρίου.
Η έκταση του αρχαίου οικισμού, με την πιθανή ονομασία “Δραβήσκος”, θα μπορούσε να οριστεί στα ανατολικά από την περιοχή των δικαστηρίων, στα δυτικά από το συνοικισμό της Νέας Κρώμνης, στα βόρεια από την περιοχή “Αμπέλια” και στα νότια από τις πηγές της Αγίας Βαρβάρας. Πολύτιμες πληροφορίες για την τοπογραφία της περιοχής αντλούνται από τα κινητά αρχαιολογικά ευρήματα που εντοπίσθηκαν σε τάφους, σπίτια και κτίρια στην πόλη της Δράμας. Η συνεχής κατοίκηση στην περιοχή αυτή κατά τους βυζαντινούς, μεταβυζαντινούς χρόνους και το πέρασμα διαφόρων κατακτητών κατέστρεψαν αξιόλογα στοιχεία της προηγούμενης ζωής του τόπου. Η σημερινή πόλη, κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους, υπήρξε σημαντικός σταθμός οδικού δικτύου μέσα στην εκτεταμένη αποικία των Φιλίππων με το όνομα “Daravescos”. Από το πλήθος των θεών του ελληνορωμαϊκού πανθέου και των τοπικών θεών που λατρεύονταν στην περιοχή ξεχωρίζει ο Διόνυσος. Η λατρεία του θεού της αμπέλου και του κρασιού συνεχίστηκε μέχρι τους ύστερους ρωμαϊκούς χρόνους και ταυτίστηκε με την λατρεία του ρωμαϊκού θεού “Liber Pater”. Σε αναθηματικές επιγραφές που εντοπίσθηκαν στην ευρύτερη περιοχή της Δράμας, αναφέρεται η ύπαρξη ιερού του Διονύσου ήδη από τους ελληνιστικούς χρόνους, χωρίς όμως να έχει βρεθεί η θέση του. Στην παλαιοχριστιανική εποχή (4ος-7ος μ.Χ. αι.) η Δράμα είναι ένας μικρός οχυρωμένος οικισμός, που καταλαμβάνει την ίδια περιοχή με εκείνον από τα τέλη της κλασικής περιόδου. Αποτελώντας τον πιο σημαντικό οικισμό απ’ όλους του εύφορου κάμπου των Φιλίππων, ανήκει διοικητικά στην εδαφική επικράτεια (“territorium”) της ρωμαϊκής αποικίας των Φιλίππων, της λεγόμενης “Αυγούστας Ιουλίας «Φιλιππικής». Η τελευταία ιδρύεται μετά την κοσμοϊστορική για την εξέλιξη του ρωμαϊκού κράτους μάχη των Φιλίππων, το έτος 42 μ.Χ., και εκτείνεται σε ολόκληρο το σημερινό νομό Καβάλας, μαζί με μεγάλα τμήματα των νομών Σερρών και Δράμας. Η αποικία έγινε οικουμενικά γνωστή με το πέρασμα του αποστόλου Παύλου και της συνοδείας του από τους Φιλίππους, το χειμώνα του έτους 49 μ.Χ., και την ίδρυση της πρώτης χριστιανικής εκκλησίας. Η χριστιανική κοινότητα των Φιλίππων εξελίσσεται βαθμιαία σε λαμπρή μητρόπολη της νέας θρησκείας με πολλές επισκοπές. Στη μητρόπολη αυτήν υπάγεται το οχυρωμένο “άστυ” της Δράμας, του οποίου η έκταση προσεγγίζει την προστατευόμενη περιοχή με το σωζόμενο βυζαντινό τείχος. Στη μεσοβυζαντινή εποχή (9ος – αρχές 13ου μ.Χ. αι.) η Δράμα αναπτύσσεται σε ισχυρό Κάστρο με στρατηγική σημασία και ζωηρό εμπορικό ενδιαφέρον, ενώ εξακολουθεί να υπάγεται στους Φιλίππους από διοικητική και εκκλησιαστική άποψη. Είναι περιτειχισμένη περιοχή σ’ οχυρό υψίπεδο, με έκταση γύρω στα σαράντα στρέμματα και πληθυσμό 1500-2000 κατοίκους, όπου εδρεύει στρατιωτικός διοικητής για τον έλεγχο της γύρω περιοχής. Από το τέλος της περιόδου σώζονται σε γραπτές πηγές οι ονομασίες “Darma” (1172) και “Dramme” (1206) για το Κάστρο, που συνδέονται με την πιθανή αρχαία ονομασία αλλά και τη σημερινή. Σε όλη την υστεροβυζαντινή περίοδο (αρχές 13ου μ.Χ. αι. – 1453) η Δράμα αλλάζει συνεχώς κυρίαρχους, όπως όλες οι βυζαντινές επαρχίες.

Το 1204 περνά στα χέρια των Λατίνων, το 1223-1224 κατακτιέται από τον Θεόδωρο Α΄ Κομνηνό Δούκα, αυτοκράτορα της Θεσσαλονίκης, το 1230 καταλαμβάνεται από τον τσάρο της Βουλγαρίας Ιωάννη Ασέν Β΄, ενώ τα έτη 1242-1243 και το 1246 επανήλθε στους Βυζαντινούς, όταν ο Ιωάννης Βατάτζης ανακατέλαβε την ανατολική Μακεδονία.
Στο πρώτο μισό του 14ου αι. υφίσταται τις ταραχές και τις συγκρούσεις των βυζαντινών εμφυλίων πολέμων, μεταξύ των δύο Ανδρονίκων Β΄ και Γ΄ των Παλαιολόγων (1321-1328) και κατόπιν μεταξύ του Ιωάννη Καντακουζηνού με μέλη της δυναστείας των Παλαιολόγων (1341-1347). Στα χρόνια αυτά η Δράμα υπήρξε τόπος παραμονής και αναψυχής της αυτοκράτειρας Ειρήνης Μομφερρατικής, συζύγου του Ανδρόνικου Β, η οποία πέθανε και ενταφιάστηκε στο Κάστρο την πρώτη εικοσαετία του 14ου αι. Ως αρχιεπισκοπή, εξαρτημένη από τη μητρόπολη των Φιλίππων, η Δράμα εμφανίζεται για πρώτη φορά στη βασιλεία του Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου (1258-1282). Αυτήν την εποχή ακριβώς θεωρείται ότι αναπτύχθηκε σε σημαντικό εκκλησιαστικό και στρατιωτικό κέντρο. Κατά τα έτη 1344-1345 κατακτήθηκε από τον Σέρβο κράλη Στέφανο Δουσάν. Ανακαταλαμβάνεται το έτος 1371 από τον Μανουήλ Παλαιολόγο και παραμένει στη βυζαντινή αυτοκρατορία μέχρι την οθωμανική κατάκτηση το 1383. Μετά την κατάληψη της Δράμας από τους Οθωμανούς το 1383, η πόλη εξακολουθεί να αποτελεί ένα μικρό κάστρο στην επικράτεια του σουλτάνου, αποκομμένο τόσο από την Πόλη, μέχρι την Άλωση του 1453, όσο και από τη Θεσσαλονίκη, μέχρι την κατάληψή της το 1430. Σταδιακά, το χριστιανικό στοιχείο, που αποτελούσε το 80% του πληθυσμού της πόλης ακόμη και στα μέσα του 15ου αι., συρρικνώνεται εξαιτίας της φυγής στα ορεινά και ανέρχεται μόλις στο 40% στα μέσα του 16ου αι., ενώ αυξάνεται συνεχώς το μουσουλμανικό στοιχείο που καταλαμβάνει μεγάλη περιοχή μέσα στο άλλοτε χριστιανικό κάστρο. Η βαριά φορολογία, η κακοδιοίκηση των αγάδων και τα συχνά κρούσματα ληστείας προκαλούν αίσθημα ανασφάλειας στους κατοίκους και καθυστέρηση στην ανάπτυξη της αγροτικής οικονομίας, μέχρι τις αρχές του 18ου αι. Ωστόσο, τα όρια της πόλης επεκτείνονται και έξω από τα παλαιά βυζαντινά τείχη, στο “Βαρόσι”, για να δημιουργηθούν νέες μουσουλμανικές συνοικίες, όπως μαρτυρεί και ο οθωμανός περιηγητής Τσελεμπή. Ανάμεσα στη χριστιανική και στη μουσουλμανική περιοχή, ήδη στα μέσα του 17ου αι., έχει διαμορφωθεί η αγορά γύρω από το χείμαρρο που διέσχιζε άλλοτε το κέντρο της. Μέσα στο 18ο αι., όμως, η ενίσχυση της αγροτικής παραγωγής συνοδεύεται από τη λειτουργία μικρών βιοτεχνιών στην πόλη, δίνοντας νέα πνοή στην εμπορική κίνηση. Σύμφωνα με τα στοιχεία άλλων περιοχών της Μακεδονίας, μπορούμε να υποθέσουμε πως αυξάνεται ο πληθυσμός και στη Δράμα, κυρίως ανάμεσα στους μουσουλμάνους, ενώ μεγαλώνουν και οι μουσουλμανικές συνοικίες έξω από τα τείχη. Ωστόσο, η κακοδιοίκηση και η φορολόγηση των κατοίκων από τους ισχυρούς γαιοκτήμονες δεν επιτρέπουν την οικονομική εξέλιξη της πόλης. Αν και η Δράμα αποτελεί, στα μέσα του 19ου αι., την πρωτεύουσα μεγάλης περιφέρειας στην οποία έχουν την έδρα τους οι διοικητικές αρχές, ο στρατός και τα δικαστήρια, δεν μπορεί να ανταγωνιστεί το λιμάνι της Καβάλας ως διαμετακομιστικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής. Σοβαρή αλλαγή σημειώνεται στην πόλη μετά το 1870, όταν η παραγωγή και το εμπόριο καπνού προκαλούν την αύξηση του πληθυσμού και την ενίσχυση της εμπορικής κίνησης. Η λειτουργία του σιδηρόδρομου από το 1895 και η βελτίωση του οδικού δικτύου προς το λιμάνι της Καβάλας συνδέουν τη Δράμα με τα μεγάλα κέντρα της αυτοκρατορίας και τους θαλάσσιους δρόμους του εμπορίου. Μεγάλοι καπνεμπορικοί οίκοι ιδρύουν παραρτήματα στη Δράμα, κτίζονται καπναποθήκες, λειτουργούν τραπεζικά γραφεία και η Αγγλία ανοίγει υποπροξενείο στην πόλη. Σύντομα δημιουργούνται νέες συνοικίες γύρω από τα νερά της Αγίας Βαρβάρας και δυτικά της τειχισμένης περιοχής, για να καλύψουν τις ανάγκες των 6.000-7.000 κατοίκων. Οι νέοι κάτοικοι, μουσουλμάνοι, χριστιανοί και Εβραίοι, συγκροτούν ξεχωριστούς οικιστικούς πυρήνες σύμφωνα με τα πρότυπα της οθωμανικής περιόδου. Οι χριστιανοί, που ενισχύονται συνεχώς με οικογένειες από τη Δυτική Μακεδονία και ιδιαίτερα την Ήπειρο, αριθμούν τουλάχιστον 200 οικογένειες το 1880 και βρίσκονται μέσα στα παλαιά τείχη και νότια αυτής της περιοχής στην Αγία Βαρβάρα. Οι μουσουλμάνοι είναι συγκεντρωμένοι δυτικά της αγοράς και οι Εβραίοι εγκαθίστανται στην περιοχή των νερών της Αγίας Βαρβάρας. Στα νέα δημόσια κτίρια της πόλης και στις ιδιωτικές κατοικίες αποτυπώνονται η οικονομική ευρωστία και οι επιδράσεις των ευρωπαϊκών προτύπων. Η ελληνική κοινότητα διακρίνεται, από το 1870 μέχρι την απελευθέρωση, για την οικονομική της ανάπτυξη, τη συγκρότηση φιλεκπαιδευτικών συλλόγων, την ανοικοδόμηση εκπαιδευτηρίων και τα φιλανθρωπικά της σωματεία. Στις αρχές του 20ού αι., όταν ο πληθυσμός ανέρχεται ήδη σε 14.000 ανθρώπους και συνεχίζεται η οικονομική πρόοδος, σημειώνονται στην πόλη σποραδικά βίαια επεισόδια ενός ακήρυχτου πολέμου, του Μακεδονικού Αγώνα. Ο Μητροπολίτης Δράμας Χρυσόστομος, οι δημογέροντες και ο λαός οργανώνουν την άμυνα της ελληνικής κοινότητας.
Μετά την ταραχώδη εποχή του Μακεδονικού Αγώνα και της πρώτης βουλγαρικής κατοχής, η πόλη απελευθερώνεται από τον ελληνικό στρατό την 1η Ιουλίου 1913, ύστερα από 540 χρόνια ξένης κατοχής. Αφού μεσολάβησε η οδυνηρή εμπειρία της δεύτερης βουλγαρικής κατοχής, οι τρεις θρησκευτικές ομάδες της πόλης σταδιακά συγκροτούν πολυθρησκευτικές συνοικίες, κυρίως στο σημερινό εμπορικό κέντρο. Τελικά, η Δράμα αποκτά οριστικά ελληνικό χαρακτήρα με την ανταλλαγή των πληθυσμών σύμφωνα με τη συνθήκη της Λωζάννης του 1923. Οι πρόσφυγες του Πόντου, των δυτικών παραλίων της Μικράς Ασίας και της Θράκης θα αλλάξουν ριζικά την εικόνα της μετά την εγκατάστασή τους, δημιουργώντας πολλές προσφυγικές συνοικίες περιμετρικά του παλαιότερου πυρήνα της πόλης και τονώνοντας την κίνηση στην αγορά. Η Δράμα έχει 32.000 κατοίκους το 1928, έχοντας επιτύχει το διπλασιασμό του αριθμού τους μόλις σε μια δεκαετία με σημαντική αρμενική και εβραϊκή κοινότητα. Το εμπορικό κέντρο μετατοπίζεται οριστικά δυτικότερα και βόρεια του παλαιού, ενώ σύμβολο της σύγχρονης ιστορίας της πόλης γίνονται οι καπναποθήκες στην περιοχή της Αγίας Βαρβάρας, θυμίζοντας περιόδους ευημερίας των κατοίκων χάρη στο εμπόριο καπνού του μεσοπολέμου.
Η πόλη θα γνωρίσει για μια ακόμη φορά, το 1941, την εμπειρία της ξένης κατοχής, που σημαδεύεται από την έξοδο πολλών κατοίκων προς τη Θεσσαλονίκη και τη μαζική σφαγή εκατοντάδων πολιτών στις 29 Σεπτεμβρίου 1941, ύστερα από εξέγερση στην περιοχή. Την ίδια περίοδο, το Μάρτιο του 1943, όλοι οι Εβραίοι της Δράμας συγκεντρώνονται από τις αρχές κατοχής σε καπναποθήκη της πόλης και οδηγούνται στο ναζιστικό στρατόπεδο της Τρεμπλίνκα στην Πολωνία για μαζική εξόντωση. Μεταπολεμικά, η Δράμα αποτελεί το διοικητικό, οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο του νομού. Η συγκέντρωση των δραστηριοτήτων στην πόλη ευνοεί την ανάπτυξή της, καθώς ο πληθυσμός αυξάνεται από νέους ανθρώπους της περιφέρειας, Έλληνες της διασποράς και οικονομικούς μετανάστες. Εξάλλου, η σύνδεσή της με δίκτυα πόλεων στην Ελλάδα και στην Ευρώπη και η επικείμενη διάνοιξη των συνόρων με τη Βουλγαρία θα δώσουν νέες προοπτικές στον τόπο.
Νευροκόπι

Αφήνοντας πίσω μας το δήμο Προσοτσάνης, θα ακολουθήσουμε το δρόμο που οδηγεί μέσα από στενά περάσματα, ανάμεσα στις πλαγιές του Φαλακρού, στην ορεινή περιοχή του Κάτω Νευροκοπίου.

Ένας τόπος γνωστός στους περισσότερους για το δριμύ χειμώνα, με θερμοκρασίες μέχρι και -20°C, όταν οι χιονισμένες κορυφές των γύρω βουνών και τα χιονοσκέπαστα δέντρα στις πλαγιές τους τέρπουν τις αισθήσεις μας και συναγωνίζονται σε ομορφιά το καταπράσινο τοπίο της άνοιξης στα ορεινά. Ωστόσο, ο τόπος αυτός παραμένει άγνωστος για τη φυσική ομορφιά του, την ιστορία, τις ωραιότατες εκκλησίες του 19ου αι. και τις μοναδικές εμπειρίες που μπορεί να προσφέρει στον επισκέπτη.

Μετά το ύψος της διασταύρωσης για το Βώλακα θα επισκεφτούμε το γραφικό χωριουδάκι Γρανίτη, 31χλμ. Από τη Δράμα.

Χτισμένο στο ομώνυμο ρέμα, το χωριό είναι πνιγμένο στο πράσινο με πεύκα, έλατα, οξιές, καρποφόρες καρυδιές και αυτοφυείς φουντουκιές. Στον παλιό οικισμό, αριστερά του δρόμου, θα δούμε σπίτια με παραδοσιακή αρχιτεκτονική και την εκκλησία των Ταξιαρχών (1873) με σωζόμενα ξυλόγλυπτα του 19ου αι. Τα “καλντερίμια” της περιοχής είναι στρωμένα με υλικό από τα παλιά λατομεία γρανιτόπετρας. Μέσα από μονοπάτι με πυκνή βλάστηση φτάνουμε στο ξωκλήσι της Παναγίας, σημείο συνάντησης και πανήγυρης το Δεκαπενταύγουστο για τους κατοίκους και τους απανταχού μετανάστες της περιοχής. Ο Γρανίτης, με τη λειτουργία ξενώνα στο χωριό, προσφέρεται για ευχάριστη διαμονή και για φαγητό σε παραδοσιακά ταβερνάκια που βρίσκονται στο δρόμο μας με λιχουδιές ντόπιας παραγωγής. Ακόμη ο επισκέπτης μπορεί το χειμώνα να βρει τσάι του βουνού, μέλι και καρύδια.

Συνεχίζουμε το οδοιπορικό μας προς το λεκανοπέδιο Νευροκοπίου, το οποίο ξεπροβάλλει μπροστ ά μας ανάμεσα στα γύρω βουνά, συχνά μέσα σε πέπλο χαμηλής ομίχλης. Πρώτος σταθμός μας είναι το Οχυρό, 40χλμ. από τη Δράμα, με την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου (1882). Το χωριό και τα γύρω βουνά είναι γνωστά από την περίφημη γραμμή των οχυρών του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και την ηρωική αντίσταση των λιγοστών Ελλήνων στρατιωτών εναντίον των γερμανικών δυνάμεων τον Απρίλιο του 1941. Στο ύψωμα κοντά στην κοινότητα του Οχυρού, μπορούμε να ε πισκεφθούμε το απόρθητο οχυρό Λίσε, με τις δαιδαλώδεις υπόγειες στοές και τα πολυβολεία, και το μικρό μουσείο στις 6 Απριλίου ή την πρώτη Κυριακή του ίδιου μήνα, όταν ανοίγουν οι χώροι στο κοινό για τις επετειακές εκδηλώσεις. Σε άλλες περιόδους ο χώρος είναι επισκέψιμος σε οργανωμένους κυρίως εκδρομείς, κατόπιν συνεννόησης με τις αρμόδιες στρατιωτικές αρχές.

Από το Οχυρό θα πάρουμε το δρόμο προς την έδρα του δήμου, το Κάτω Νευροκόπι, που βρίσκεται 42 χλμ. από τη Δράμα και σε υψόμετρο 560 μ. Στην ιστορική για τους εθνικούς αγώνες κωμόπολη, διοικητικό αλλά και οικονομικό σήμερα κέντρο της περιοχής, δεσπόζει η μεγαλοπρεπής εκκλησία του Αγίου Δημητρίου (1866), με τοιχογραφίες στο εσωτερικό και το εντυπωσιακό καμπαναριό στην αυλή. Ανάμεσα στις εικόνες του τέμπλου, δημιουργίες πιθανώς του γνωστού ντόπιου ζωγράφου Γεωργίου, από τη δεκαετία του 1870, ξεχωρίζει η εικόνα του Αγίου Δημητρίου με τις μορφές της σε χρυσοκέντητες πολυτελείς φορεσιές.

Ιδιαίτερο χρώμα αποκτά το Κάτω Νευροκόπι κάθε Τετάρτη με το παζάρι, τη λαϊκή του αγορά, όπου ο επισκέπτης μπορεί να βρει τα εξαιρετικής ποιότητας τοπικά προϊόντα, την περίφημη πατάτα Νευροκοπίου και τα νοστιμότατα φασόλια της περιοχής. Στις πολιτιστικές εκδηλώσεις ξεχωρίζουν τα “Ακρίτεια”, 25-27 Ιουλίου, και οι “Ημέρες Πατάτας”, το φθινόπωρο, με μουσικές εκδηλώσεις και νοστιμότατα εδέσματα με βάση την πατάτα. Μικρές ξενοδοχειακές μονάδες και ταβέρνες θα κάνουν πιο ευχάριστη τη διαμονή μας και θα μας δώσουν την ευκαιρία να γνωρίσουμε τους θησαυρούς της υπαίθρου. Το οδοιπορικό μας συνεχίζεται προς το βορειοδυτικό τμήμα της περιοχής, με επόμενο σταθμό το αμφιθεατρικά χτισμένο Δασωτό, σε κατάφυτη πλαγιά με εξαιρετική θέα προς τον κάμπο, 8 χλμ. από το Νευροκόπι.
Στην είσοδο του χωριού, με τους λιγοστούς σήμερα κατοίκους, μας υποδέχεται η παλιά πηγή “παραλίγκα”. Στην εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου (1870) θα δούμε το μικρό ψευδοτρουλίσκο και τις εικόνες του 19ου αι. στο τέμπλο. Στο δρόμο προς τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, συναντάμε το δάσος της Καστανιάς, ένα χώρο με ποικιλία βλάστησης, διαμορφωμένο κατάλληλα για να υποδεχθεί τους φυσιολάτρες επισκέπτες με κάθε ευκαιρία. Ανηφορίζοντας το δρόμο με τις ευχάριστες στροφές θα χαλαρώσουμε στην τοποθεσία “Το κρύο Νερό” με τα επιβλητικά πλατάνια και το πεντακάθαρο νερό, ενώ μπορούμε να επισκεφθούμε σε μικρή απόσταση το έρημο φυλάκιο του Στραγκάτς, χώρο με θέα και βλάστηση. Στο χωριό διοργανώνεται πανήγυρη με ποικίλες εκδηλώσεις το τριήμερο του Δεκαπενταύγουστου.
Απολαμβάνοντας τον καθαρό αέρα και τη φύση, διανύουμε διαδρομή 4 χλμ. προς τα νότια μέχρι το ιστορικό Περιθώρι, το “Σούλι της Μακεδονίας” όπως ονομάστηκε για τους εθνικούς αγώνες των Ελλήνων κατοίκων . Κτισμένο στις υπώρειες ενός λόφου, το χωριό έχει ανακηρυχθεί παραδοσιακό για την αρχιτεκτονική του. Στο Περιθώρι σώζεται η εκκλησία του Αγίου Νικολάου (1835), διακοσμημένη εξωτερικά με πλίνθινους σταυρούς και το εντυπωσιακό καμπαναριό του 1911. Άλλος ένας ναός στο χωριό με ιστορικό και καλλιτεχνικό ενδιαφέρον είναι της Ζωοδόχου Πηγής (1876) με καμαροσκεπή στέγη και εικόνες του αγιογράφου Στεργίου Γεωργιάδη από το 19ο αιώνα. Η απεικόνιση του θεϊκού οφθαλμού στην οροφή παραπέμπει σε επιδράσεις από τα εργαστήρια του Αγίου Όρους, στα οποία μαθήτευσε ο ντόπιος καλλιτέχνης και επιφανής πρόκριτος της ελληνικής κοινότητας του Νευροκοπίου.

Συνεχίζοντας τη διαδρομή μας νοτιότερα συναντούμε την Κάτω Βροντού, 7χλμ. από το Περιθώρι, χτισμένη στα 650 μέτρα, να περιβάλλεται από τα Όρη της Βροντούς με πυκνή βλάστηση. Σε περίοπτη θέση στο χωριό δεσπόζει η εκκλησία των Αγίων Θεοδώρων (1835). Στο εσωτερικό της τρίκλιτης βασιλικής, που διαθέτει χαγιάτι και γυναικωνίτη, σώζονται εικόνες του 1839 και του 1863 στο κεντρικό ξυλόγλυπτο τέμπλο.
Μετά την εξόρμηση προς τα νότια της περιοχής, επιστρέφουμε στο δρόμο από το Κάτω Νευροκόπι προς το δυτικό άκρο του δήμου και φτάνουμε στο Βαθύτοπο, 14 χλμ. από το Νευροκόπι, και στο Κατάφυτο, μόλις 1,5 χλμ. μακρύτερα. Τα χωριουδάκια, μια ανάσα από τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, δίνουν την ευκαιρία στον επισκέπτη να απολαύσει τη φύση σε όλο της το μεγαλείο, τόσο στο δάσος της Κύκλας μεταξύ Βροντούς και Βαθυτόπου προς τα νότια όσο και στην πλούσια βλάστηση του Ορβήλου στα βόρεια. Το δάσος της Κύκλας, τουλάχιστο 20.000 στρεμμάτων, με οξιές και μεγάλη ποικιλία πλατύφυλλων φυλλοβόλων, δίνει στον επισκέπτη ευκαιρία για ξεκούραση σε οργανωμένους χώρους με άφθονα νερά.
Όπως σε όλη την περιοχή, σώζονται και εδώ εκκλησίες του 19ου αι. με εικονογράφηση λαϊκών καλλιτεχνών. Στο Βαθύτοπο θα επισκεφθούμε την εκκλησία του Αγίου Νικολάου, κτισμένη στα μέσα του 19ου αι. Μόνο ο εσωτερικός διάκοσμος παραμένει αναλλοίωτος, ενώ σώζεται και το ξυλόγλυπτο τέμπλο με εικόνες από το 1813 μέχρι και το 1869. Την εκκλησία των Ταξιαρχών, που χτίστηκε το 1848 εκτός από το καμπαναριό (1884), θα βρούμε στο ερειπωμένο σήμερα Ακρινό, σε απόσταση 22 χλμ. από το Νευροκόπι (τα τελευταία 6 χλμ. σε χωμάτινο δρόμο), σχεδόν στα σύνορα με τη Βουλγαρία. Σε αυτόν το ναό ξεχωρίζουν οι τοιχογραφίες του 1860 στο εσωτερικό του, καθώς τείνουν να μιμηθούν υστεροβυζαντινά πρότυπα ξεφεύγοντας από το επίπεδο της λαϊκής τέχνης των υπόλοιπων ναών. Εδώ συρρέει πλήθος πιστών από την περιοχή αλλά και από τη γειτονική Βουλγαρία στη γιορτή των Αρχαγγέλων στις 7 και 8 Νοεμβρίου.

Αναχωρώντας με τις καλύτερες εντυπώσεις από την περιοχή για το Νευροκόπι, ξεκινούμε μια νέα εξόρμηση προς τα βόρεια και το συνοριακό σταθμό της Εξοχής. Εκεί, στο χωριουδάκι των πατατοκαλλιεργητών που απέχει 9 χλμ. από το Νευροκόπι, μνημεία του χριστιανικού και μουσουλμανικού κόσμου συνυπάρχουν ειρηνικά, αν και έχουν υποστεί σημαντικές αλλοιώσεις από μεταγενέστερες επεμβάσεις. Θα δούμε την εκκλησία του Αγίου Αθανασίου (1866), μια τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική, και τα απομεινάρια μουσουλμανικού τεμένους με ενδιαφέρουσα διακόσμηση στο εσωτερικό του, παρά τις φθορές από την αλλαγή της χρήσης του κτίσματος. Θα συνεχίσουμε μέχρι το ελληνικό φυλάκιο με τη μοναδική θέα προς το εσωτερικό της Βουλγαρίας, 4 χλμ. από την Εξοχή, όπου θα λειτουργήσει ξανά ύστερα από δεκαετίες τελωνείο.
Αφού επιστρέψουμε στο δρόμο προς το Νευροκόπι, ακολουθούμε πορεία 10 χλμ. προς τα ανατολικά και φτάνουμε στα Λευκόγεια. Στο χωριό με τους πρόσφυγες από τη Μικρασία, στην πλειοψηφία τους πατατοκαλλιεργητές και κτηνοτρόφους, σώζεται η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου (1836), με τέμπλο και εικόνες από τα τέλη του περασμένου αιώνα και καμπαναριό του 1887. Η ευρύτερη περιοχή άλλαξε σημαντικά μετά την κατασκευή φράγματος που οδήγησε στο σχηματισμό της πανέμορφης λίμνης των Λευκογείων. Με τη δημιουργία του Κέντρου Επισκεπτών και τη διάνοιξη νέων μονοπατιών, ο επισκέπτης θα χαρεί πιο άμεσα τη φύση. Αξίζει να δούμε το μνημείο που δημιουργήθηκε στο χώρο όπου ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίος φύτεψε ένα δέντρο κατά την επίσκεψή του το 1999, ακριβώς μπροστά στις όχθες της λίμνης, δηλώνοντας το σεβασμό του προς το περιβάλλον.
Συνεχίζοντας την πορεία μας προς τα ανατολικά, παίρνουμε το δρόμο από το Νευροκόπι προς το Παγονέρι. Ύστερα από 15 χλμ. διαδρομής σταματούμε για λίγο στο ακατοίκητο σήμερα Λιβαδάκι, σε υψόμετρο 720 μ., για να επισκεφθούμε σε μια καταπράσινη περιοχή την εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (1870). Θα δούμε την αρχική εικονογράφηση του 1876 στο ξυλόγλυπτο τέμπλο και τις τοιχογραφίες στην οροφή. Εξωτερικά ο ναός κοσμείται από καμπαναριό του 1890. Αφού δροσιστούμε, στο ερειπωμένο σήμερα χωριό, από το παγωμένο νερό μιας πηγής, αφήνουμε πίσω το Λιβαδάκι και ακολουθώντας το δρόμο με αρκετές στροφές προς το Νέστο φτάνουμε στην Αχλαδιά, 18 χλμ. Από το Νευροκόπι.

Στο γειτονικό, έρημο σήμερα, χωριό του Κριθαρά σώζεται μέσα σε πυκνή βλάστηση τμήμα του ναού του Αγί ου Γεωργίου, του μοναδικού στην περιοχή σταυροειδούς με τρούλο, από τα μέσα του 19ου αι. Η εκκλησία διατηρεί τμήμα των τοιχογραφιών της και έχει εξαιρετική λιθανάγλυφη διακόσμηση στη δυτική είσοδο. Το διήμερο του Δεκαπενταύγουστου, στην Αχλαδιά και στο Λιβαδάκι, διοργανώνεται πανηγύρι.
Σε απόσταση 2,5 χλμ. προς τα ανατολικά βρίσκουμε τον παραδοσιακό οικισμό του Παγονερίου με τα πετρόχτιστα διώροφα σπίτια, που διαθέτουν άνετο “χαγιάτι” και μεγάλες αυλές. Ο οικισμός πυρπολήθηκε το Μάιο του 1944 και οι κάτοικοι μεταφέρθηκαν όμηροι στη Βουλγαρία σαν αντίποινα για τη νίκη των Ελλήνων ανταρτών στην ιστορική μάχη των Παπάδων. Στο κέντρο του χωριού δεσπόζει η εκκλησία των Εισοδίων της Θεοτόκου (1835). Ανάμεσα στα άλλα μέρη του ναού σώζονται μέχρι σήμερα ο άμβωνας και το δεσποτικό.

Στις όχθες της λίμνης, που δημιουργήθηκε από τα νερά του Νέστου μετά την κατασκευή του φράγματος του Θησαυρού, επισκεπτόμαστε τους Ποταμούς, 27 χλμ. από το Νευροκόπι. Σε μικρή απόσταση από το χωριό υπάρχει εξαιρετικής ομορφιάς σπήλαιο, αναξιοποίητο σήμερα.

Η περιοχή γνώρισε συνεχή κατοίκηση από τους προϊστορικούς μέχρι και τους βυζαντινούς χρόνους, σύμφωνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα. Ακόμη η φύση προίκισε τον τόπο με νερό και πλούσια βλάστηση, κοντά στους δύο οικισμούς Πέρασμα και Δέλτα, σε απόσταση 8 χλμ. και 4 χλμ. αντίστοιχα από τους Ποταμούς, όπου ο φυσιολάτρης, ο κυνηγός και ο ψαράς των γλυκών νερών θα απολαύσουν την πυκνόφυτη περιοχή με την εξαιρετική πανίδα, ενώ κάθε επισκέπτης μπορεί να γευτεί στις ταβέρνες ψάρια από το ποτάμι και τη λίμνη. Οι σημερινοί κάτοικοι διοργανώνουν την πρώτη Κυριακή του Αυγούστου πολιτιστικές εκδηλώσεις αφιερωμένες στους ξενιτεμένους.

Τελικός προορισμός μας στα όρια του δήμου Κάτω Νευροκοπίου είναι το πιο ανατολικό χωριουδάκι του, η Μικρομηλιά, 38 χλμ. από την έδρα του δήμου. Η περιοχή με την πυκνή βλάστηση προσελκύει πλήθος φυσιολατρών αλλά και κυνηγών, που φιλοξενούνται στον ξενώνα και στο ταβερνάκι του χωριού.

Αφήνουμε πίσω μας τα χωριά και επιχειρούμε εξόρμηση στο περίφημο Δάσος Σημύδας ακολουθώντας διαδρομή 20 χλμ. από τους Ποταμούς προς το εργοτάξιο της Παναγίας. Πρόκειται για το μοναδικό σ’ ολόκληρη την Ελλάδα συμπαγές δάσος σημύδας, που καταλ αμβάνει έκταση 10.000 στρεμμάτων, ενώ άλλα 15.000 στρέμματα καλύπτονται από σημύδα, οξιά, δρύ και πεύκη. Η κατάσταση του δασικού οδικού δικτύου βελτιώνεται μετά την άνοιξη χάρη στη συνεχή συντήρηση.
Το οδοιπορικό στο δήμο Νευροκοπίου αφήνει στον επισκέπτη τις πιο όμορφες εντυπώσεις. Η επαφή με τη φύση και τα μνημεία της, οι προσκυνηματικές εκδρομές στις εκκλησίες, η γνωριμία με τους φιλόξενους κατοίκους, τα ήθη και τα έθιμά τους, οι δραστηριότητες στα βουνά και κοντά στα νερά της περιοχής, η πεζοπορία στα μονοπάτια, όπως στο ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε6 από την Κάτω Βροντού και το Περιθώρι μέχρι το Βώλακα και το Φαλακρό, το καλό φαγητό και η χαλάρωση στις μικρές ξενοδοχειακές μονάδες αποτελούν εμπειρίες ζωής, ικανοποιώντας τον επισκέπτη της ελληνικής υπαίθρου.

Μουσεία

Αρχαιολογικό Μουσείο

Το μουσείο λειτουργεί από το 1999 σε κτίριο που κτίστηκε από το Δήμο Δράμας και παραχωρήθηκε στο Υπουργείο Πολιτισμού, προκειμένου να λειτουργήσει αρχαιολογικό μουσείο στο νομό.

Τα ευρήματα που στεγάζει το μουσείο καταγράφουν την πολιτιστική ιστορία της Δράμας από τη Μ έση Παλαιολιθική Εποχή έως το 1914. Τα αρχαιότερα ευρήματα (οστά και λίθινα εργαλεία) προέρχονται από ανασκαφική έρευνα στο σπήλαιο των πηγών του ποταμού Αγγίτη (50.000 π.Χ.), ενώ εκτίθενται εργαλεία, κοσμήματα και αγγεία από τους προιστορικούς οικισμούς των Σιταγρών και του Αρκαδικού (6.000-4.000 π.Χ.), από την Πρώιμη (πολλά αγγεία) και Υστερη Εποχή του Χαλκού (ευρήματα από τάφους στους Ποταμούς και στην Εξοχή) και από την Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου (αγγεία, όπλα. εργαλεία και κοσμήματα από τάφους στη βιομηχα νική περιοχή Δράμας). Στην πρώτη αίθουσα γίνεται αναπάρασταση μιας νεολιθικής, μονόχωρης, πήλινης κατοικίας με την οικοσκευή της (εργαλεία, λίθινα, κοκκάλινα, πήλινα, απαραίτητα για τις καθημερινές ανάγκες του νεολιθικού ανθρώπου), έναν αργαλειό, ειδώλια και τελετουργικά αγγεία μαζί με ξύλινους πάγκους, στρωσίδια και καλάθια.

Ακόμα το Μουσείο εκθέτει δείγματα αττικής κεραμικής (6ος και 5ος αι. π.Χ.), μια μαρμάρινη προτομή του Διονύσου που αποτελεί το αρχαιότερο δείγμα λατρείας του θεού στην ευρύτερη περιοχή, ένα θησαυρό 860 νομισμάτων του Φιλίππου Β’ από ανασκαφή στους Ποταμούς καθώς και άλλα ευρήματα από τον αρχαίο οικισμό της Δράμας (4ος αι. π.Χ.). Σημαντικά είναι επίσης τα κτερίσματα τάφων ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζουν αυτά που βρέθ ηκαν σε μακεδονικό τάφο ελληνιστικών χρόνων του Β’ αι. π.X.

Από τη ρωμαική εποχή το μεγαλύτερο μέρος των ευρημάτων προέρχεται από την πόλη των Φιλίππων, όπως το χάλκινο αγαλμάτιο του Δία, αλλά και από άλλες περιοχές όπως η επιτύμβια στήλη του Τιβέριου Κλαύδιου Μάξιμου που βρέθηκε στη Γραμμένη. Τα ευρήματα προέρχονται από όλο το νομό Δράμας (πόλη Δράμας, την Kαλή Bρύση, την περιοχή της Γραμμένης, την Προσοτσάνη, την Πλατανιάς, τους Ποταμούς).

Δείγματα της παλαιοχριστιανικής εποχής στην περιοχή είναι τα νομίσματα και η κεραμική από τον οικισμό της Δράμας και από τους Φιλίππους. Τα μνημεία της βυζαντινής εποχής είναι λιγοστά, με πιο χαρακτηριστικά το πέτρινο ηλιακό ρολόι με εγχάρακτες τις ώρες (1069 μ.Χ.) από την περιοχή Παλαιοχωρίου, αγγεία, νομίσματα, και κοσμήματα από τη Δράμα, την Αδριανή και τον Ξηροπόταμο.

Εκκλησιαστικό Μουσείο

Το μουσείο της Ιεράς Μητρόπολης Δράμας, το οποίο ιδρύθηκε κατά τη διακονία του σεβασμιότατου Μητροπολίτη Διονυσίου Α΄, στεγάζεται σε πρόσφατα ανακαινισμένη πενταώροφη πτέρυγα του Επισκοπικού Μεγάρου Δράμας στην οδό Βενιζέλου.
Στις ευρύχωρες και εξαιρετικά φροντισμένες αίθουσες εκτίθενται εκκλησιαστικοί θησαυροί ανεκτίμητης πνευματικής και καλλιτεχνικής αξίας.
Οι εικόνες της Θεοτόκου Οδηγήτριας και του Κυρίου Ευλογούντος του 13ου αι., εικόνες του 17ου και ιδιαίτερα του 19ου αι. κοσμούν και καθαγιάζουν το χώρο. Ακόμη, αρχιερατικά άμφια, ιερά σκεύη και καλύμματά τους, πολλά του 19ου αι., ενθύμιο του Χρυσοστόμου Δράμας και Σμύρνης αποτελούν τα σημαντικά εκθέματα του μουσείου. Πολλά από τα εκθέματα είναι κειμήλια που μετέφεραν πρόσφυγες της Μικράς Ασίας και του Πόντου, το 1922, από τις εκκλησίες των πανάρχαιων εστιών στη νέα πατρίδα, σαν το πιο πολύτιμο φορτίο τον καιρό του ξεριζωμού. Για τους οργανωμένους προσκυνητές και τους επισκέπτες της πόλης προτείνεται να επικοινωνούν με το γραφείο της Μητρόπολης Δράμας πριν από την επίσκεψή τους στο μουσείο.

Μουσείο Φυσικής Ιστορίας

Το Παρανέστι είναι μια γραφική κωμόπολη που απέχει 47 χλμ. από τη Δράμα, πάνω στο δρόμο από τη Δράμα γι α την Ξάνθη μέσω Σταυρούπολης. Εκεί τον Οκτώβριο του 2002 άρχισε να λειτουργεί το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας. Το μουσείο δημιουργήθηκε στα πλαίσια του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιβάλλον» του ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ. και υπάγεται στην Αναπτυξιακή Δημοτική Επιχείρηση Παρανεστίου.
Αποσκοπεί να φέρει τον κόσμο σε επαφή με το φυσικό περιβάλλον της Ροδόπης και της κοιλάδας του Νέστου και να αποτελέσει την πύλη εισόδου στον οικοσύστημα της περιοχής με τη μεγάλη βιολογική και γεωλογική ποικιλότητα.

Στο εσωτερικό του μουσείου υπάρχει ένας μεγάλος ανάγλυφος χάρτης που απεικονίζει τον ορεινό όγκο της Ροδόπης κι ένας πίνακας για τα θηλαστικά, τα ερπετά, τα νυχτόβια αρπακτικά πουλιά και τα αμφίβια.

Ακολουθεί μια βιτρίνα σχετική με τη γεωλογία της Ροδόπης, τα ορυκτά και τα πετρώματα της περιοχής (γρανίτης, ρυόλιθος, ψαμμίτης, οφθαλμογνεύσιο, πηγματίτης) και πετρώματα από άλλες περιοχές της ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης. Η δεύτερη και τρίτη βιτρίνα εκθέτουν χερσαία σαλιγκάρια κι αρθρόποδα (αράχνες, σκορπιοί, ισόποδα, μυριόποδα, κλπ.) και δείγματα από βρύα, λειχήνες, μύκητες και φτέρες.

Άλλες βιτρίνες με εκθέματα πληροφορούν για το φυσικό περιβάλλον της περιοχής (π.χ. τα κωνοφόρα δάση Ροδόπης, την υλοτομία, το αλπικό λιβάδι, τις εκβολές και τις λιμνοθάλασσες, τους θαμνότοπους) και τέλος για την οικονομία της περιοχής (τη γεωργία, την κτηνοτροφία και τον εναλλακτικό τουρισμό).

Όμως τα παιδιά στρέφονται στο κέντρο του εκθεσιακού χώρου όπου εκτίθενται βαλσαμωμένα πολλά ζώα και πουλιά, όπως το τσιχλογέρακο, η βίδρα, ο μυοκάστορας, το αγριόγιδο, η αλεπού, ο χουχουριστής, ο λύκος, το ελατοπούλι, η πράσινη τισκλιτάρα, το σαίνι και το αγριογούρουνο.

t

Αποδράσεις στο Νομό Δράμας

Περιαστικό Δάσος Κορυλόβου

Ως περιαστικό δάσος χαρακτηρίζεται το δάσος που γεωγραφικά βρίσκεται κοντά σε ένα αστικό ή ηµιαστικό κέντρο, στο ενδιάμεσο πόλης και υπαίθρου, όπου ενσωματώνεται στο αστικό τοπίο ως φυσική και λειτουργική του συνέχεια.

Ο Κορύλοβος της Δράμας (ή Κορύλοφος για μερικούς ,οι γνώμες πολλές όσοι και οι άνθρωποι. ), είναι ένα χαρακτηριστικό δείγμα περιαστικού δάσους, το οποίο βρίσκεται βόρεια της πόλης της Δράμας και σε απόσταση 500 (πεντακοσίων) περίπου μέτρων από αυτή. Χαρακτηρίζεται από τις συντεταγμένες: Γεωγραφικό Μήκος Ανατολικό 24ο 09’ και Γεωγραφικό Πλάτος Βόρειο 41ο 08’. Το υπερθαλάσσιο ύψος της περιοχής αρχίζει από 160μ. και φθάνει τα 600μ.. Η γενική έκθεση είναι Νότια και η κλίση του εδάφους είναι κατά το μεγαλύτερο μέρος μεγάλη και κυμαίνεται από 10-70%. Η περιοχή ανήκει στην κυριότητα του Δημοσίου. Η μέχρι σήμερα χρήση γαιών θεωρείται η αναψυχή και η προστασία της πόλης από τις πλημμύρες, το τελευταίο σκέλος της χρήσης αναφέρεται στο τεχνητό δάσος Πεύκης, που βρίσκετε στους πρόποδες του. Η χλωρίδα του Κορυλόβου αποτελείται, κυρίως, από Μαύρη Πεύκη , Χαλέπιο Πεύκη, Τραχεία Πεύκη , Ακακία ,Πουρνάρι, Κυπαρίσσι , Αγριελιές και Σπάρτο. Στο ζωικό κομμάτι βλέπουμε κυρίως πτηνά όπως Δρυοκολάπτες ,Καρδερίνες , Δεκαοχτούρες , Κοτσίφια και άλλα είδη όπως σκίουρους , λαγούς (σπάνια αλλά έχουν αναφερθεί ) χελώνες και πολλές πεταλούδες.

ΜΙΑ ΒΟΛΤΑ ΣΤΟΝ ΚΟΡΥΛΟΒΟ

Οι Δραμινοί κάτοικοι επισκέπτονται το περιαστικό Δάσος του Κορυλόβου και τον περιφερειακό δρόμο στους πρόποδές του καθημερινά για περίπατο, άθληση, απόλαυση της θέας και ψυχική ξεκούραση. Κάνοντας μια βόλτα βλέπουμε ανθρώπους να περπατάνε μέσα στις μυρωδιές του πεύκου και των κυπαρισσιών, ξεχνώντας τα αστικά προβλήματα της καθημερινότητας. Ανθρώπους να τρέχουν δίπλα διπλά με τους τετράποδους φίλους τους , ποδηλάτες και αθλητές που κάνουν την προπόνηση τους και ζευγάρια να απολαμβάνουν την θέα. Υπάρχουν μονοπάτια, ορειβατικά και μη, αν κάποιος θέλει να ξεφύγει από τον ασφαλτόδρομο, τα οποία οδηγούν στην κορυφή του λόφου. Φτάνοντας εκεί κάνουν αισθητή τη παρουσία τους οι ανεμοπτεριστές, που δαμάζουν τον Δραμινό άνεμο με το Parapente(γαλλικός όρος) σύντμηση των λέξεων Parachute de pente που μεταφράζεται: αλεξίπτωτο πλαγιάς. Στην κορυφή, λοιπόν, βλέπει κανείς τη πόλη της Δράμας σαν μινιατούρα. Ευθεία βλέπουμε το Καλαμπάκι , το Όρος Παγγαίο, στα αριστερά τα πεδινά χωριά της Δράμας ,Χωριστή , Δοξάτο, Άγιο Αθανάσιο και το κάστρο των Φίλιππων στην Λυδία. Στη δεξιά πλευρά το Όρος Μενοίκιο προς το χωριό Προσοτσάνη και τον δρόμο που οδηγεί στο Λεκανοπέδιο του Κ.Νευροκοπίου και στο χιονοδρομικό του Φαλακρού . Στη πίσω πλευρά δεσπόζει αγέρωχα το Φαλακρό όρος και η υπόλοιπη οροσειρά της μαγικής Ροδόπης (η οροσειρά ονομάστηκε έτσι από τη βασίλισσα της Θράκης Ροδόπη, την οποία οι θεοί μεταμόρφωσαν σε βουνό, για την τιμωρήσουν για την αλαζονεία της). Αξίζει να ξεκινήσει κανείς τη περιήγηση από το κοντινότερο Δάσος της πόλης, ώστε να μυηθεί ομαλά στη μαγεία των υπόλοιπων Δασών της περιφερειακής ενότητας της Δράμας. Δάση που χαρακτηρίζει η άγρια ομορφιά, η μοναδικότητα(Δάση Ερυθρελάτης, Σημύδας ,το Φαλακρό όρος με τα σπάνια είδη βοτάνων και ορχιδέας ,το Παρθένο Δάσος Φρακτού ), το υγρό στοιχείο (Ποταμός Νέστος, Τεχνητές λίμνες στην περιοχή του Κ.Νευροκοπιου και του Παρανεστίου, ρέματα και πανέμορφοι μοναδικοί καταρράκτες διάσπαρτοι σε όλη την Περιφερειακή Ενότητα Δράμας )και το Σπήλαιο του Αγγίτη(το μοναδικό με τρεχούμενο ποτάμι). Η αρμονική συνύπαρξη της σπάνιας χλωρίδας και του παρθένου φυσικού πλούτου καθιστούν τη Δράμα ιδανικό προορισμό για κάθε δραστήριο, απαιτητικό και περιπετειώδη επισκέπτη!
Πέρασμα μέσα από τα μονοπάτια της φύσης

ΓΡΑΝΙΤΟ…..ΣΤΡΑΤΑ

ΑΝΗΦΟΡΙΖΟΝΤΑΣ

ΑΝΙΧΝΕΥΟΝΤΑΣ

ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΟΝΤΑΣ… ΤΟΝ ΤΟΠΟ ΤΟΥ ΓΡΑΝΙΤΗ

Όλος ο Νομός αποτελεί πρόκληση για εξερεύνηση. Το όρος Φαλακρό κυριαρχεί στο Νομό. Κατευθυνόμενοι δυτικά απ ό τη Δράμα και περνώντας τον οικισμό της Προσοτσάνης, συναντάμε την «πύλη» που οδηγεί στη Λεκάνη του Κάτω Νευροκοπίου. Aκολουθώντας την κοίτη ενός ρέματος, κατευθυνόμαστε προς την ψυχρότερη κωμόπολη της Ελλάδας, του Κάτω Νευροκοπίου και προς τα βόρεια σύνορά μας με τη Βουλγαρία.

Προορισμός μας ο Γρανίτης ο οποίος αποτελείται από τον παλιό οικισμό που είναι χτι σμένος στην κοίτη του ποταμού Γρανίτη. Σήμερα μοιάζει περισσότερο με ρέμα, αφού τα νερά του συγκεντρώνονται για εκμετάλλευση- και το νέο οικισμό που αναπτύχθηκε πάνω στον οδικό άξονα Δράμας – Τελωνείου Εξοχής.

Η διαδρομή μας ξεκινάει από την κεντρική πλατεία του χωριού που βρίσκεται πάνω στο δρόμο. Ακολουθούμε το δρόμο που υπάρχει αριστερά μας, ο οποίος μας οδηγεί στον παλιό οικισμό.

Η πορεία μας είναι προς τα αριστερά παράλληλα με το ρέμα, το οποίο παλιότερα έπαιζε σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του χωριού, καθώς τα νερά του τα χρησιμοποιούσαν για άρδευση και για τη λειτουργία των νερόμυλων. Τρείς νερόμυλοι υπήρχαν κατά μήκος του. Το κουφάρι ενός τέτοιου νερόμυλου, του Καρατζά ( από την αφετηρία περίπου 450 μ. ), βρίσκεται αριστερά μας πνιγμένο μέσα στη βλάστηση. Στα δεξιά μας υπάρχει ενημερωτική πινακίδα για το περιβαλλοντικό μονοπάτι που δημιούργησε και οργάνωσε το δασαρχείο του Κάτω Νευροκοπίου.

Η διαδρομή μας κινείται σε ομαλό χωματόδρομο κα μέσα σε πλούσια βλάστηση, η οποία αρχίζει να μειώνεται και να φαίνεται ο ορίζοντας. Το νερό είναι πόσιμο και χρήσιμο για τη συνέχεια της διαδρομής μας. Ενώ ο χωματόδρομος συνεχίζει ευθεία, εμείς στρίβουμε δεξιά όπου συναντάμε έναν άλλο χωματόδρομο με αρκετή πέτρα στην αριστερή πλαγιά. Από εδώ ξεκιν άει και το πιο δύσκολο κομμάτι της διαδρομής, καθώς το πεδίο είναι γεμάτο με πέτρες κα πρέπει να κάνουμε συνεχείς ελιγμούς για να τις αποφύγουμε. Επιπλέον, είναι ανηφόρα με μέση κλίση περίπου 7% και σε μερικά μικρά τμήματα ακόμη πιο μεγάλη. Στην αρχή η βλάστηση είναι θαμνώδης και διακρίνονται χαμηλές λιθοδομές, οι οποίες παλιότερα καθόριζαν τα σύνορα των χωραφιών.

Στα ανατολικά διακρίνουμε τον κυρίως όγκο του Φαλακρού. Ένα φυσικό δημιούργημα εκατομμυρίων χρόνων. Καθώς ανηφορίζουμε, η βλάστηση γίνεται πιο πυκνή και πιο ψηλή. Το έδαφος γίνεται πιο μαλακό και χωρίς πολλές πέτρες. Σε κάποια σημεία μέσα από τα πυκνό φύλλωμα ξεχωρίζουμε σημεία του οικισμού και ακούγονται και οι θόρυβοι από τον κεντρικό αυτοκινητόδρομο. Κατά τη διάρκεια της διαδρομής παρατηρούμε διάφορους ασαφείς χωματόδρομους προς διάφορες κατευθύνσεις. Οι περισσότεροι από αυτούς οδηγούν σε παλιά ορυχεία – μεταλλεία. Μάλιστα μερικά είναι από την αρχαιότητα.

Καθώς πλησιάζουμε προς το τέλος της ανηφόρας, η βλάστηση πάλι αραιώνει και φτάνουμε σε ένα πλάτωμα με πανοραμική θέα ( απόσταση από την αφετηρία 8,2 χμ. ). Σχεδόν στα πόδια μας και πάλι προς την ίδια κατεύθυνση βλέπουμε το Περιθώρι, την Κάτω Βροντού και απέναντι, στην περιοχή του νομού Σερρών, την Άνω Βροντού.

Μπαίνουμε μέσα σε δάσος με πανύψηλες οξιές (απόσταση από την αφετηρία 8,5 χ.μ.). Το μονοπάτι συνεχίζει ευθεία καθώς περνάμε την πρώτη ρεματιά. Ακολουθούμε τη διαδρομή που φεύγει δεξιά διασχίζοντας την πλαγιά και χώνεται μέσα στη ρεματιά που μόλις περάσαμε. Κατηφορίζοντας φτάνουμε σε ένα σημείο όπου μια οξιά βρίσκεται μόνη της και σε μικρή απόσταση περιμετρικά της φύονται άλλες (απόσταση από την αφετηρία 8,9 χμ. περίπου). Για εμάς θα είναι μια μικρή στάση, καθώς η διαδρομή μας γίνεται πιο δύσκολη και απαιτητική. Η κλίση μεγαλώνει και θα είναι μια ευκαιρία για τους πεζοπόρους να δοκιμάσουν την ισορροπία τους και για τους ποδηλάτες να ελέγξουν τα φρένα τους και τις ικανότητες τους στην κατηφόρα. Το τμήμα αυτό της διαδρομής ονομάζεται από τους ντόπιους «Γλίστρα», γιατί όταν υλοτομούσαν το δάσος, από αυτό το σημείο έριχναν τα κομμένα δέντρα για να φτάσουν χαμηλά και με τα μουλάρια στη συνέχεια να τα βγάλουν έξω στο δρόμο.. Γλιστρώντας πάνω στο «πάτωμα» του δάσους βγαίνουμε ξαφνικά σε ένα καλοφτιαγμένο μονοπάτι. Στρίβουμε δεξιά και συναντάμε ενημερωτική ταμπέλα για την είσοδο μας στο περιβαλλοντικό μονοπάτι (απόσταση από την αφετηρία 9,7 χμ.).

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΜΟΝΟΠΑΤΙ

Το περιβαλλοντικό μονοπάτι σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε από το Δασαρχείο του Κάτω Νευροκοπίου. Σκοπό έχει να αναδείξει μια ιδιαίτερη περιοχή του φυσικού περιβάλλοντος του Γρανίτη που με την βιοποικιλότητα που παρουσιάσει να γίνει πόλος έλξης για τη γνωριμία με τη χλωρίδα και την πανίδα του τόπου. Στο μεγαλύτερο μήκος του είναι στρωμένο με χαλίκι, οπότε δεν υπάρχει πρόβλημα λάσπης. Ξύλινα σκαλοπάτια κάνουν την κατάβαση πιο ομαλή και ταμπέλες μας βοηθούν να γνωρίσουμε τα έμβια που κατοικούν στο δάσος. Τα δέντρα, για τα είδη των οποίων μας πληροφορούν οι ενη μερωτικές πινακίδες, είναι ο δρυς, η οξιά, ο σφένδαμος, η λεύκη η τρεμούσα, το έλατο, ο φράξος, η κρανιά με τους κόκκινους καρπούς το φθινόπωρο, η αγριοαχλαδιά και η γκορτσιά με τους μικρούς σκληρούς καρπούς τους, η αγριοφουντουκιά με τα μικρά φουντουκάκια την περίοδο της καρποφορίας, η αγριομηλιά και η καστανιά. Στην διαδρομή μας αξίζει να παρεκκλίνουμε για να δούμε τις αιωνόβιες καστανιές που υπάρχουν στο δάσος. Θαυμάζει κανείς το μέγεθός τους και τους κορμούς τους που αποτυπώνουν τη ζωή τους – τους βαριούς χειμώνες με τα πολλά χιόνια, τους κεραυνούς, τις ασθένειες, τα χτυπήματα από τα έντομα κ.ά. Τα άγρια οπωροφόρα δέντρα είναι απομεινάρια από παλιότερες καλλιέργειες των κατοίκων στην πλαγιά, οι οποίες με το πέρασμα του χρόνου εγκαταλείφτηκαν, όμως τα δέντρα συνέχισαν να παράγουν και να αναπαράγονται. Συνδετικά φυτά ανάμεσα στους κορμούς των δέντρων και στο έδαφος είναι οι κισσοί και οι κληματίδες. Τα φυλλώματά τους δημιουργούν κουρτίνες που έρχονται να καλύψουν όσα το δάσος δε θέλει να μας δείξει. Αγριοτριανταφυλλιές μας συντροφεύουν σε πολλά σημεία της διαδρομής όπως και βάτοι. Η κουφοξυλιά με τα μικρά ροζ – μωβ λουλουδάκια δίνει το παρόν. Ο άρκευθος και ο κραίταγος διεκδικούν και αυτοί το δικό τους χώρο. Και χαμηλά στην επιφάνεια του εδάφους βρίσκουμε την αγριοφράουλα, το πεντάνευρο και το πολυτρίχι στους υγρούς βράχους, ενώ η φτέρη με τα καταπράσινα μικρά φύλλα της δημιουργεί ένα παχύ πάπλωμα. Χρώμα όμως σε όλο αυτό το πράσινο δημιουργούν οι καμπανούλες, οι κενταύριες, οι κρόκοι, οι σάλβιες κ.ά. Ιδιαίτερα την περίοδο της άνοιξης οι χρωματικές αντιθέσεις είναι μοναδικές. Το δάσος μπορεί να μας θρέψει. Γι’ αυτό αν βρεθούμε σε εποχή καρποφορίας μέσα σε αυτό, αξίζει να γευτούμε τους καρπούς που μας προσφέρονται απλόχερα. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στα μανιτάρια και στους καρπούς των κισσών.

Όσο προσεκτικά και αν κινούμαστε μέσα στο μονοπάτι, δε θα συναντήσουμε πουλιά, θα τα ακούσουμε να κελαηδούν.. Ο τσαλαπετεινός με το λοφίο του, ο δρυοκολάπτης να δίνει το παρόν του με το χτύπημα του ράμφους του στους κορμούς, η τσίχλα με το γρήγορο νευρικό πέταγμα, το τρυγόνι είναι μια πλατφόρμα πάνω στα δέντρα, ο μελισσοφάγος που έχει ένα απαλό κελαρυστό κάλεσμα, το ορτύκι που σπάνια το βλέπουμε αλλά συχνά το ακούμε, ο κοινωνικός και έξυπνος κόρακας, ο κούκος που κρύβεται στα πολύ ψηλά δέντρα και από τον Απρίλιο πιάνει το τραγούδι, το σαΐνι που η σιλουέτα του μοιάζει με του γερακιού και το κιρκινέζι που φαίνεται κομψό με τις μυτερές φτερούγες, τη στενή ουρά και το γρήγορο φτεροκόπημα του είναι τα πουλιά που έχουν αναγνωριστεί. Όσο για το λύκο κάνει και αυτός την εμφάνιση του τους χειμερινούς μήνες, ιδιαίτερα κατά τις χιονισμένες περιόδους. Ο αγριόχοιρος αφήνει τα ίχνη της διέλευσης του, καθώς βρίσκει ποικιλία τροφής μέσα στο δάσος. Οι ασβοί, οι νυφίτσες και τα κουνάβια είναι πολύ συνηθισμένα είδη στην περιοχή. Τις βροχερές μέρες θα συναντήσουμε και τις σαλαμάνδρες. Έχουν μαύρο εύκαμπτο σώμα με κίτρινες βούλες κατά μήκος του κορμιού και της ουράς τους. Το δάσος αποκτά μια άλλη μαγεία κατά τους ανοιξιάτικους και καλοκαιρινούς μήνες με τις πεταλούδες.

Και ενώ οι αισθήσεις μας έχουν ξυπνήσει, κατηφορίζουμε όλο και περισσότερο προς το χωριό. Ξαφνικά μπροστά μας συναντάμε ένα ξωκλήσι (απόσταση από την αφετηρία 10,7 χμ.). Είναι της Κοίμησης της Θεοτόκου. Η πόρτα του είναι πάντα ανοιχτή για να δεχτεί τους επισκέπτες του. Είναι φροντισμένο, με καθαρό περίβολο. Έχει ένα μικρό ξύλινο κιόσκι για μια μικρή ανάπαυλα και ένα σύντομο γεύμα. Η θέα του Γρανίτη είναι μπροστά μας

Το περιβαλλοντικό μονοπάτι συνεχίζει και πίσω από την Εκκλησία για να καταλήξει στο χωματόδρομο από όπου ξεκινήσαμε την αρχική διαδρομή μας και η έξοδος του είναι απέναντι από το νερόμυλο του Καρατζά. Εμείς δε θα συνεχίσουμε το μονοπάτι αλλά θα κατηφορίσουμε το τσιμεντένιο δρόμο που ανοίγεται αριστερά από την Εκκλησία. Στη συνέχεια, στο χωματόδρομο που θα συναντήσουμε θα στρίψουμε δεξιά και θα βγούμε μπροστά στην Εκκλησία του παλιού οικισμού (απόσταση από την αφετηρία 11 χμ.). Ο παλιός οικισμός του Γρανίτη εκτείνεται αριστερά και μπροστά μας.

Η Εκκλησία είναι αφιερωμένη στους Αρχαγγέλους Γαβριήλ και Μιχαήλ. Είναι μια από τις πολλές Εκκλησίες που χτίστηκαν στην περιοχή κατά τα τελευταία χρόνια του 19ου αιώνα.Οι κάτοικοι προετοιμάζουν την Εκκλησία όταν γιορτάζουν οι Ταξιάρχες στις 8 Νοεμβρίου. Βγαίνοντας από το προαύλιο της Εκκλησίας βλέπουμε ακριβώς απέναντι ένα στενό δρομάκι, το οποίο και ακολουθούμε. Αυτό περνά ανάμεσα στον μαντρότοιχο μιας αυλής και το φράχτη ενός κήπου. Πλησιάζουμε προς το ρέμα και η βλάστηση φουντώνει. Συναντάμε μια γέφυρα που μας περνάει στην απέναντι όχθη (απόσταση από την αφετηρία 11,1 χμ.). Δεν παρουσιάζει κάποια ιδιαίτερη αρχιτεκτονική. Είναι μονότοξη και χαμηλή. Στρίβουμε αριστερά και βγαίνουμε στο δρόμο που κατεβήκαμε από την κεντρική πλατεία στην αρχή της διαδρομή μας. Δεν τον ακολουθούμε αλλά συνεχίζουμε ευθεία μπαίνοντας σε ένα χωματόδρομο. Παρατηρούμε ότι σε όλο το δίκτυο των χωματόδρομων που υπάρχουν μέσα στον οικισμό ξεχωρίζουν θρυμματισμένες μαύρες, άσπρες και πράσινες πέτρες. Πρόκειται για τα «καλντερίμια» που ήταν στρωμένα με γρανιτόπετρα από το παλιό λατομείο.

ΓΡΑΝΙΤΗΣ ΟΧΥΡΟ

Καθώς συνεχίζουμε, συναντάμε στα δεξιά μας και άλλη μια παλιά πηγή Στην αριστερή όχθη βλέπουμε ανακαινισμένα παλιά σπίτια. Ακολουθούμε τον παλιό χωματόδρομο που βρίσκεται ανάμεσα στο ρέμα και στο σημερινό ασφάλτινο δρόμο. Η χαμηλή βλάστηση από αγριόχορτα και λουλούδια που υπάρχει δεξιά και αριστερά της διαδρομής, μας μεταφέρει και πάλι κοντά στη φύση. Μια πιο προσεχτική παρατήρηση θα μας βοηθήσει να εντοπίσουμε πλήθος από βότανα, όπως μολόχα, τριφύλλι, μέντα, μάραθο, αγριοφράουλα κ.ά., μοιάζει με βοτανικό κήπο. Τον «κήπο» αυτό επισκέπτονται από την άνοιξη ως το φθινόπωρο χιλιάδες πεταλούδες. Από έρευνα που έγινε αναφέρεται ότι υπάρχουν ενδημικά είδη πεταλούδας, γεγονός που κάνει το Γρανίτη να αποκτά ιδιαίτερο περιβαλλοντικό ενδιαφέρον.

Φτάνουμε στις κατασκηνώσεις της Ιεράς Μητρόπολης Δράμας (απόσταση από την αφετηρία 12,1 χμ.). Δεξιά μας είναι ο καινούργιος δρόμος. Στρίβουμε αριστερά και μια ταμπέλα πληροφορεί πως η διαδρομή οδηγεί στην κορυφή του Αγίου Παύλου. Ο δρόμος που ακολουθούμε τώρα είναι λιθόστρωτος. Ρυάκια με νερά που τρέχουν και έντονη βλάστηση κάνουν το μέρος ο νειρικό. Μικρά πλατώματα με χλόη και κυκλάμινα ή κρόκους ή αγριοφράουλες ανάλογα με την εποχή μοιάζουν σαν ένα ανθρώπινο χέρι να τα έχει φυτέψει και περιποιηθεί. Οι ντόπιοι λένε την περιοχή Κρυονέρι εξαιτίας των πηγών που υπάρχουν. Αυτός ο περίτεχνος δρόμος φτάνει σε ένα δίστρατο (απόσταση από την αφετηρία 13 χμ.). Αριστερά συνεχίζεται χωματόδρομος και ξεκινάει μονοπάτι προς την κορυφή του Αγίου Παύλου, ενώ δεξιά το λιθόστρωτο οδηγεί σε ένα πέτρινο κτίριο. Οι “λάτρεις” των κορυφών ακολουθώντας την αριστερή διαδρομή, ανακαλύπτουν τα ξεθωριασμένα σημάδια του μονοπατιού, τα οποία τραβερσάροντας μέσα σε πυκνό δάσος οξιάς τους οδηγούν σε ξέφωτα. Τα ξέφωτα αυτά είναι μεγάλα λιβάδια κατάφυτα με αγριολούλουδα, που διασχίζοντάς τα ξαναμπαίνουν μέσα σε δάσος με οξιές για να καταλήξουν σε διάσελο που τους κατευθύνει προς την κορυφογραμμή. Η ανάβαση της κορυφογραμμής είναι η πορεία προς την κορυφή. Το Εκκλησάκι του Αγίου Παύλου, τα 1770 μέτρα υψόμετρο και η μοναδική θέα προς όλες τις κατευθύνσεις – ανατολικά το Φαλακρό βόρεια το λεκανοπέδιο του Κάτω Νευροκοπίου και ο Όρβηλος, νότια το Μενοίκιο και νοτιοανατολικά ο κάμπος της Δράμας και το Παγγαίο – είναι η ανταμοιβή του – πεζοπόρου – ορειβάτη.

Στο δίστρατο ακολουθούμε τη δεξιά κατεύθυνση σε εγκαταλελειμμένο κτίριο, το σανατόριο όπως το λένε οι ντόπιοι. Η βλάστηση είναι και πάλι αυτή που τραβάει την προσοχή μας. Οξιές και έλατα καλύπτουν το μέρος. Η υγρασία έχει βοηθήσει, ώστε παντού να υπάρχουν φυτά. Οι κισσοί αναρριχώνται σε δέντρα και τοίχους δημιουργώντας πέπλα σε αποχρώσεις του πρασίνου.

Η ψηλή βλάστηση υποχωρεί και συναντάμε χαμηλούς θάμνους. Σε κάποιες άκρες του δρόμου ξεχωρίζει πέτρινη τοιχοποιία. Καθώς κατηφορίζουμε συνεχώς, όλο και πλησιάζουμε στο λεκανοπέδιο. Μπροστά μας ανοίγεται η δυτική μεριά του και στο βάθος ξεχωρίζει το βουνό Όρβηλος. Συναντάμε τα πρώτα αμυντικά έργα, ένα αντιαρματικό τείχος από τη μία πλευρά και μία τάφρο από την άλλη.

Στα αριστερά μας βρίσκεται το χωριό Οχυρό μαζί με το ύψωμα πάνω στο οποίο ξεχωρίζει το οχυρό Λίσσε.

Η διαδρομή μας συνεχίζει να κινείται στη βάση του υψώματος καθώς σιγά σιγά το κυκλώνουμε. Ο χωματόδρομος που ακολουθήσαμε μέχρι τώρα, συναντά τον παλιό ασφάλτινο δρόμο που έχει εγκαταλειφθεί πλέον. Νέα αντιαρματικά έργα και ένα φυλάκιο μας τονίζουν συνεχώς πως είμαστε κοντά στα σύνορα (απόσταση από την αφετηρία 17,7 χμ. περίπου).

Η βλάστηση αρχίζει να πυκνώνει ξανά καθώς μπαίνουμε στο άνοιγμα του περάσματος από το λεκανοπέδι ο του Νευροκοπίου στη Δράμα. Η διαδρομή μας ήπια ανηφορική, αλλά χωρίς δυσκολίες. Ο δρόμος άλλοτε είναι χωματόδρομος και άλλοτε με άσφαλτο. Προχωρώντας λίγα μέτρα πιο μέσα συναντάμε ένα μικρό προσκυνητάρι. Εδώ υπάρχει μια τοπική παράδοση για την ύπαρξη «βυζαντινού μονοπατιού». Υπάρχουν κάποια σημεία χαμένα μέσα στη βλάστηση και τις ρεματιές, μα και πάνω στο σημερινό δασικό δρόμο, στα οποία ένα έμπειρο μάτι μπορεί να ξεχωρίζει απομεινάρια λιθόστρωτου μονοπατιού, καθώς και χτισμένη πλαϊνή λιθοδομή. Συνεχίζοντας στα δεξιά μας, υπάρχει το ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου και η είσοδος των κατασκηνώσεων της Μητρόπολης. (απόσταση από την αφετηρία 20,4 χμ.). Έχουμε βγει πια στο δρόμο. Μπορούμε να επιστρέψουμε με ασφάλεια στο χωριό ακολουθώντας τη διαδρομή μέσα από το «βοτανικό κήπο». Αν όμως κινηθούμε με προσοχή ακολουθώντας την άσφαλτο φτάνουμε και πάλι στην πλατεία του χωριο
Φαλακρό, στα χωριά των ντόπιων

Tο νότιο τμήμα του βουνού, γυμνό στη μεγαλύτερη έκταση, έκρυβε στο εσωτερικό του έναν πραγματικό θησαυρό για τους κατοίκους του, το περίφημο μάρμαρο της περιοχής, που κράτησε τον πληθυσμό στον τόπο και έφερε ανάπτυξη. Αν και η εξόρυξη του μαρμάρου λάβωσε την άγρια ομορφιά των απότομων πλαγιών του Φαλακρού, ακόμη και κορυφών του, από την περιοχή ξεκινούν ορισμένες από τις ωραιότερες διαδρομές στο βουνό, σε βαθιά φαράγγια, σε πλαγιές με άγρια βράχια και χαράδρες με οργιώδη βλάστηση, στο δρόμο για τις κορυφές του Φαλακρού στα 2000 μέτρα, στην “αγκαλιά των ανέμων”. Μια περιοχή με μακραίωνη ιστορία και πλούσιες παραδόσεις των ντόπιων κατοίκων.

Στους ανατολικούς πρόποδες του Φαλακρού και βόρεια της πόλης βρίσκεται τ ο Μοναστηράκι, σε απόσταση 6 χλμ. από τη Δράμα. Στο χωριό των 700 σήμερα κατοίκων, με παράδοση στην εκμετάλλευση του μαρμάρου, σώζεται η τρίκλιτη βασιλική του Αγίου Γεωργίου (1842), με γυναικωνίτη και χαγιάτι, ενώ εξωτερικά κοσμείται με καμπαναριό του 1890.

Από τη δυτική έξοδο της πόλης για το Νευροκόπι και σε απόσταση 5 χλμ. από τη Δράμα φτάνουμε στον Ξηροπόταμο, με τους 2500 κατοίκους που ασχολούνται κυρίως με την επεξεργασία του μαρμάρου. Στο χωριό διατηρείται μια από τις παλαιότερες εκκλησίες στη Δράμα, η τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική των Αγίων Θεοδώρων (1815), ενώ σώζονται κοντά στο λόφο “Καλελίκ” τα ερείπια αρχαίου κάστρου που κάποτε θα έλεγχε τα περάσματα της περιοχής.
Επιστρέφοντας στο δρόμο για το Νευροκόπι, επιχειρούμε νέα εξόρμηση στους πρόποδες του Φαλακρού, με προορισμό το ιδιαίτερης ομορφιάς Φαράγγι στους Πύργους. Από τον οικισμό του Σταυρού φτάνουμε ύστερα από 3 χλμ. στην Πετρούσα, όπου σώζονται τα ερείπια ναού του 19ου αι. αφιερωμένου στην Παναγία, με μεγάλο αριθμό ρωμαϊκών και βυζαντινώ ν γλυπτών στους τοίχους σαν οικοδομικά υλικά.
Συνεχίζουμε με βόρεια κατεύθυνση για άλλα 8 χλμ. μέχρι το ορμητήριό μας για το φαράγγι, τους Πύργους. Η διαδρομή δεν παρουσιάζει δυσκολίες, έχοντας ομαλές στροφές και καλής βατότητας οδόστρωμα. Μπροστά μας ορθώνονται οι ψηλότερες κορυφές του Φαλακρού και ανυπομονούμε να πλησιάσουμε στην περιοχή, ενώ στα δεξιά μας έχουμε πάντα το φαράγγι των Πύργων. Το θέαμα γίνεται μοναδικό, καθώς οδηγούμε στον κεντρικό δρόμο του χωριού και οι απέναντι κορφές μάς κόβουν την ανάσα.

Αναζητούμε στους Πύργους το δρόμο προς την εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος και προχωρούμε στη χωμάτινη διαδρομή παράλληλα με το φαράγγι. Ύστερα από οδήγηση ή πεζοπορία 4 χλμ., φτάνουμε στη θέση “Σουσίτσα” για τους ντόπιους, που σημαίνει ξερό αλωνάκι, και αφήνουμε υποχρεωτικά εκεί το όχημά μας για να συνεχίσουμε πεζοί για άλλα πεντακόσια μέτρα μέχρι την τοποθεσία “Κάπι”, τη “Στάλα” εξαιτίας της υγρασίας στις μικρές κοιλότητες του βουνού.

Από το σημείο αυτό αρχίζει μια μοναδική διαδρομή στο αναξιοποίητο σήμερα φαράγγι, που θα κρατήσει για τις επόμενες τρεις ώρες, αφού πρώτα είμαστε βέβαιοι πως έχουμε τα κατάλληλα ρούχα και υποδήματα για το εγχείρημα. Αν και συναντούμε σημεία στενού περάσματος ανάμεσα στα βουνά και βλάστησης στο μονοπάτι, βαδίζουμε άνετα απολαμβάνοντας το τοπίο. Με δέος πλησιάζουμε σιγά-σιγά την περιοχή που οδ ηγεί στις κορυφές. Εδώ η βλάστηση γίνεται πυκνότερη με έλατα, ίταμο και οξιές στις πλαγιές και σε μεγάλα ξέφωτα μέσα στο φαράγγι, ενώ τρεχούμενα νερά κυλούν ανάμεσα στα δέντρα. Μπροστά στη χαράδρα, με τις κορυφές να ορθώνονται επιβλητικές, ο επισκέπτης παρακολουθεί με συγκίνηση και θαυμασμό το μεγαλείο της Φύσης. Η διαδρομή στο φαράγγι κρίνεται βατή για τον επισκέπτη, αρκεί να αποφύγει τις περιόδους των βροχών και τις αρχές της άνοιξης για τον κίνδυνο κατολισθήσεων.

Αν διαθέτουμε τζιπ ή άλλο κατάλληλο όχημα και θέλουμε να απολαύσουμε τόσο το φαράγγι των Πύργων όσο και το πανόραμα των κορυφών του Φαλακρού από ψηλά, ακολουθούμε τη διαδρομή για τη “Σίτνα”. Μέχρι το εκκλησάκι του Αγίου Λουκά, πεντακόσια μέτρα από το χωριό, ο δρόμος βρίσκεται σε καλή κατάσταση. Στη συνέχεια, όταν αρχίζουμε να ανηφορίζουμε, η διαδρομή γίνεται δύσκολη με τις πέτρες και τη λάσπη σε αρκετά σημεία πάνω στο δρόμο.

Στα αριστερά μας βλέπουμε το φαράγγι και μπροστά μας ξεπροβάλλουν ολοένα και πιο καθαρά οι κορυφές.

Ακολουθώντας βορειανατολική πορεία αφήνουμε το όχημά μας στο εκκλησάκι των Αγίων Αναργύρων, 12,5 χλμ. από τους Πύργους, και συνεχίζουμε για άλλα τετρακόσια μέτρα σε πλαγιά μέχρι την κορυφή “Κάτω Βάρδενα”. Το θέαμα είναι συγκλονιστικό. Μπροστά και δεξιά μας ορθώνονται οι ψηλότερες κορυφές του Φαλακρού. Aπέναντί μας η κορυφή “Καρτάλκα” στα 2035 μ., δεξιά μας η “Χιονότρυπα” στα 2111 μ. και ο “Προφήτης Ηλίας” στα 2.232 μ. Οι κορυφές σχηματίζουν ένα μοναδικό στεφάνι και η χαράδρα με την πλούσια βλάστηση που δημιουργείται μπροστά τους καταλήγει στην αρχή του φαραγγιού. Δε θα παραλείψου με να παίξουμε με τον αντίλαλο που δημιουργείται στις επιφάνειες των απόκρημνων πλαγιών, καθώς αυτές σχηματίζουν ένα φυσικό ηχείο.

Επόμενος σταθμός μας είναι ο Βώλακας στη δυτική πλευρά του Φαλακρού. Θα ακολουθήσουμε το δρόμο για το Νευροκόπι, μια ενδιαφέρουσα διαδρομή ανάμεσα στις πλαγιές του “Αγίου Παύλου” στα δυτικά και του κεντρικού συγκροτήματος του Φαλακρού στα ανατολικά. Αφού περάσουμε τα μεταλλεία μαγγανίου, θα στρίψουμε δεξιά και θα ανηφορίσουμε στο οροπέδιο του Βώλακα στα 830 μ., σε απόσταση 36 χλμ. από τη Δράμα. Οι φιλόξενοι κάτοικοι του χωριού, ντόπιοι στην καταγωγή, ασχολούνται με την εξόρυξη του γνωστού σε όλο τον κόσμο μαρμάρου της περιοχής και την υλοτομία. Στο κέντρο δεσπόζει ο ναός του Προφήτη Ηλία (1841) με το λιθόκτιστο πυργοειδές καμπαναριό του περασμένου αιώνα.

Μετά την επίσκεψή μας στο χωριό επιστρέφουμε στη διασταύρωση για το χιονοδρομικό κέντρο του Φαλακρού, 48χλμ. Από τη Δράμα.

Με το οδόστρωμα σε καλή κατάσταση απολαμβάνουμε τη διαδρομή περνώντας από δάση οξιάς και μαύρης πεύκης, καθώς προσεγγίζουμε τον αυχένα “Κουρί”. Σε κάθε εποχή η διαδρομή προσ φέρει ιδιαίτερες εικόνες, από το καταπράσινο τοπίο της άνοιξης μέχρι το χρυσοκίτρινο του φθινοπώρου και το λευκό χαλί του χειμώνα. Αφήνουμε το βλέμμα μας να χαθεί ανάμεσα στις ορθοπλαγιές του Φαλακρού και να συναντήσει στον ορίζοντα τα απέναντι βουνά, ενώ μπροστά μας λιβάδια και βοσκοτόπια μάς υποχρεώνουν σε μια σύντομη στάση. Λίγο πιο πάνω, στο οροπέδιο του Αγίου Πνεύματος και σε απόσταση 12 χλμ. από το Βώλακα, οι λάτρες των χειμερινών σπορ θα χαρούν τη φυσική πίστα του χιονοδρομικού κέντρου, σε υψόμετρο 1745 μ., συνήθως από το Δεκέμβριο μέχρι και τον Απρίλιο.
Η πίστα του κέντρου διαθέτει διαδρομές όλων των επιπέδων δυσκολίας και είναι κατάλληλη τόσο για αρχάριους όσο και για αθλητές. Με το μεγάλο συρόμενο αναβατήρα των 1200 μ. και τους δύο παιδικούς των 480 μ. και των 120 μ., το σκι γίνεται μια ευχάριστη εμπειρία για όλη την οικογένεια. Η κατάβαση για τους εμπειρότερους θα ξεκινήσει από υψόμετρο 2000 μ. στη φυσική πίστα που έχει συνολικό μήκος 1250 μ. Για τους λάτρες των νέων σπορ στο χιόνι, τμήμα της διαδρομής μπορεί να χρησιμοποιηθεί για “snow board”, ενώ λειτουργεί ειδική πίστα για όσους αγαπούν την οδήγηση στο χιόνι με “skidoo”

.Στις εγκαταστάσεις του κέντρου ο επισκέπτης θα αναζητήσει εξοπλισμό για τα σπορ και θα πάρει μαθήματα από έμπειρους εκπαιδευτές. Θα απολαύσει ακόμη μια βόλτα στο χιόνι μέχρι τον αυχένα στα βορειοανατολικά, με θέα την τεχνητή λίμνη του Νέστου και τις κορυφές της Ροδόπης, και θα χαλαρώσει στο καφέ και στο εστιατόριο.
Η περιοχή προσφέρεται για εξορμήσεις πάνω στα χαραγμένα μονοπάτια, σ’ όλη τη διάρκεια του έτους, σε έδαφος που έχει μεγάλη κλίση και απαιτεί οπωσδήποτε καλή φυσική κατάσταση. Το χι ονοδρομικό κέντρο διαθέτει δωμάτια για διανυκτέρευση και άνετους χώρους στάθμευσης για 800 αυτοκίνητ α.

Μοναδικό φαινόμενο στην περιοχή είναι η εμφάνιση των αγριολούλουδων την άνοιξη, από τα τέλη Απριλίου. Και ενώ η φύση συνέρχεται αργά από το χειμώνα και τα χιόνια λιώνουν στις ψηλές κορυφές, σε απόσταση μόλις μερικών δεκάδων μέτρων σχηματίζεται ένα απέραντο χαλί από χρώματα, όπου κυριαρχούν κίτρινοι και μωβ κρόκοι, ένα πανέμορφο λουλούδι του βουνού. Στις αρχές Μαΐου, ο απαιτητικός επισκέπτης θα χαρεί το άλλο “πρόσωπο” του Φαλακρού, εξίσου γοητευτικό με εκείνο του χειμώνα.

Στις παραδόσεις των κατοίκων των χωριών, στο κεντρικό Φαλακρό, κυριαρχούν τα δρώμενα με τους μεταμφιεσμένους στις αρχές του έτους. Στο Μοναστηράκι την ημέρα των Θεοφανείων, στις 6 Ιανουαρίου, νέοι του χωριού μεταμφιέζονται σε “Αράπηδες”, σε “Γκιλίγκες ή Κορίτσια ” και σε “Τσολιάδες” και νωρίς το απόγευμα στήνεται μοναδικό γλέντι στην πλατεία με τοπική λύρα και νταϊρέδες. Στον Ξηροπόταμο η “τσέτα”, η ομάδα με τους μεταμφιεσμένους, τους τοπικούς ήχους, το χορό, το άφθονο κρασί και τη βραστή γίδα για όλους δίνει το χρώμα των εκδηλώσεων στις 7 Ιανουαρίου. Ανάλογα έθιμα, με μεταμφιεσμένους και παραδοσιακό γλέντι, διατηρούνται στο Βώλακα και στην Πετρούσα στις 7-8 Ιανουαρίου και στους Πύργους στις 6-7 του ίδιου μήνα.

Σημαντικές εκδηλώσεις με έντονο το τοπικό χρώμα γίνονται στην περιοχή σ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Μεγάλη επιτυχία σημειώνει στον Ξηροπόταμο η διοργάνωση διεθνούς φεστιβάλ παραδοσιακών χορών στα τέλη Ιουλίου. Κοντά στην Πετρούσα λειτουργεί αμφιθεατρικός χώρος μέσα στο φαράγγι, όπως αυτό διέρχεται από το χωριό, για πολιτιστικές εκδηλώσεις το καλοκαίρι.

Στους Πύργους, στις 6 Αυγούστου, στήνεται παραδοσιακό γλέντι στην πανήγυρη του χωριού, ενώ στο Βώλακα πραγματοποιούνται παραδοσιακές μουλαροδρομίες σε ορεινή περιοχή την ημέρα του Αγίου Πνεύματος και τα “Ηλιανά” στις 17-20 Ιουλίου. Οι Βωλακιώτες τ ιμούν, ακόμη, με τα “Κούπτσια” τον νεαρό μάρτυρα του Μακεδονικού Αγώνα Άρμεν Κούπτσιο κάθε φθινόπωρο.

Τα χωριά της περιοχής προσφέρονται για να απολαύσουμε τοπικές γεύσεις. Στο Μοναστηράκι και στους Πύργους θα γευτούμε νοστιμιές στις ψησταριές, όπως κατσικάκι, ενώ στο Βώλακα θα βρούμε τα περίφημα ντόπια λουκάνικα. Με τη λειτουργία ξενώνα στο Βώλακα ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να χαρεί με άνεση τόσο τις δραστηριότητες στο χιονοδρομικό κέντρο και τις πεζοπορικές διαδρομές στο Φαλακρό, όσο και τις εκδρομές σε χωματόδρομο, με το κατάλληλο όχημα, στη βόρεια και δασωμένη πλευρά του βουνού με προορισμό το Λιβαδερό.
Απόδραση στην Ελατιά

Σε απόσταση μόλις 60 χλμ. από το κέντρο της Δράμας, ο επισκέπτης της περιοχής συναντά ένα από τα ωραιότερα δασικά συμπλέγματα της χώρας, το περίφημο δάσος της Ελατιάς, του οποίου ο πλούτος σε πανίδα και χλωρίδα στα βουνά της Κεντρικής Ροδόπης αποτελεί σημείο αναφοράς για το νομό μας και τη βόρεια Ελλάδα.
Με πλήρη καύσιμα από την πόλη ακολουθούμε βορειοανατολική πορεία με κατεύθυνση το Σιδηρόνερο, 45 χλμ. από τη Δράμα. Θα διασχίσουμε το όμορφο προάστιο Πανόραμα και θα περάσουμε το δάσος αναψυχής Καλλιφύτου, για να επισκεφθούμε αρχικά τη γυναικεία μονή της Αναλήψεως του Σωτήρος (Σίψας) στους Ταξιάρχες, 10 χλμ. από τη Δράμα. Χτισμένη το 1970 βρίσκεται στη θέση παλαιότερου μικρού μοναστηριού. Είναι καθημερινά επισκέψιμη, εορτάζει την ημέρα της Αναλήψεως του Σωτήρος, ενώ συγκεντρώνει πολλούς προσκυνητές την περίοδο του Πάσχα.

Mετά τους Ταξιάρχες, ο δρόμος στενεύει και χρειάζεται σε ορισμένα σημεία ιδιαίτερη προσοχή στην οδήγηση, καθώς βαριά οχήματα μεταφέρουν ξυλεία προς τη Δράμα από τον Απρίλιο μέχρι και το φθινόπωρο. Αρχίζουμε σταδιακά να αισθανόμαστε την αλλαγή του υψόμετρου. Πλησιάζουμε στη διασταύρωση για το μικρό αλλά πολύ γραφικό χωριό Δενδράκια, 23 χλμ. από την πόλη, στις βορειοανατολικές παρυφές του Κεντρικού Φαλακρού. Η περιοχή προσφέρεται για πεζοπορικές διαδρομές σε πυκνό δάσος με ποικιλία βλάστησης από δρυς, καστανιές, φουντουκιές και οξιές, μέχρι τον αυχένα “Κεράσι” στα 1000 μ. και στη δύσβατη ορεινή τοποθεσία της “Μπάρας” στα 1300 μ.

Επιστρέφοντας στο δρόμο μας για το Σιδηρόνερο, η βλάστηση γίνεται πυκνότερη στις πλαγιές και ανάμεσα στα ρέματα της περιοχής. Στο Λιβαδερό, 22 χλμ. από τη Δράμα, συναντάμε το ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε6, και λίγο πιο πάνω, στο 25ο χλμ., δροσιζόμαστε με το παγωμένο νερό πηγής.

Από εδώ διασχίζουμε πυκνό δάσος από δρυς, όπου κατά τη χειμερινή περίοδο το χιόνι κάνει αισθητή την εμφάνισή του, όπως και ο πάγος. Όλες αυτές οι αλλαγές στο κλίμα, στο ορεινό έδαφος και στη βλάστηση γίνονται πιο έντονες στον αυχένα “Τουλουμπάρι”, σε απόσταση 28 χλμ. από τη Δράμα, εκεί όπου τα απομεινάρια στρατιωτικής μπάρας και φυλακί ου μάς οδηγούν πίσω στην εποχή του “Ψυχρού Πολέμου”.
Για πρώτη φορά από αυτό το σημείο, μπορούμε να δούμε απέναντι τις επιβλητικές κορυφές της Κεντρικής Ροδόπης. Αριστερά μας, μέσα σε πυκνό δάσος στη βόρεια πλευρά του Φαλακρού, ξεκινά χωματόδρομος με κατεύθυνση το Βώλακα σε διαδρομή 37 χλμ., πραγματική πρόκληση μετά την άνοιξη για κατάλληλα οχήματα.
Συνεχίζοντας την πορεία μας για το Σιδηρόνερο αρχίζουμε να κατηφορίζουμε προς τη σύγχρονη γέφυρα των Παπάδων, πάνω από τη όμορφη λίμνη που σχηματίστηκε με τα νερά του Νέστου. Μετά τη γέφυρα, 38 χλμ. από τη Δράμα, θα σταματήσουμε για λίγο στο μνημείο των ηρώων της μάχης των Παπάδων του 1944 και των θυμάτων των εκτελέσεων από το στρατό κατοχής την ίδια χρονιά, ενώ μπροστά μας η θέα προς το Φαλακρό και τη λίμνη είναι μοναδική.

Με την είσοδό μας στο Σιδηρόνερο, χωριό με ελάχιστους μόνιμους αλλά πραγματικά φιλόξενους κατοίκους, μπορούμε να ακολουθήσουμε το χωμάτινο δρόμο προς τα υδροηλεκτρικά φράγματα του Νέστου, σε απόσταση 22 χλμ., ή να συνεχίσουμε την πορεία μας προς το δάσος της Ελατιάς.

Με προορισμό το δασικό χωριό της Ελατιάς, 26 χλμ. από το σημείο που βρισκόμαστε και πάντοτε σε ασφαλτοστρωμένο δρόμο, θα συναντήσουμε στη διαδρομή μας τη Σκαλωτή, το τελευταίο χωριό για προμήθειες πριν από την είσοδό μας στο δασικό σύμπλεγμα, σε απόσταση 9 χλμ. από το Σιδηρόνερο. Οδηγούμε ήδη σε υψόμετρο πάνω από 900 μ., ανάμεσα σε πλαγιές με μεικτά δάση όπου κυριαρχεί το πεύκο, απολαμβάνοντας τη θέα προς τη βόρεια πλευρά του Φαλακρού.

Κοντά στο παλιό δασικό εργοτάξιο, υπάρχει δρόμος με βόρεια πορεία που διατρέχει, μέσα από τρεις διαφορετικές διαδρομές, την περιοχή “Πυκνός Λόφος”. Συνεχίζοντας τη βασική μας πορεία φτάνουμε κάτω από τον ίσκιο τεράστιων δέντρων στο δασικό χωριό της Ελατιάς, κέντρο όλης της υλοτομικής δραστηριότητας από την άνοιξη μέχρι και το φθινόπωρο και έρημη πολιτεία το χειμώνα, πνιγμένη στο χιόνι. Βρισκόμαστε σε υψόμετρο 1600 μ., σε μια περιοχή με μέση ετήσια θερμοκρασία 9°C και ετήσιο ύψος βροχής ιδιαίτερα ψηλό, πάνω από 1200 mm.
Ανατολικά του χωριού και σε απόσταση 7 χλμ. βρίσκεται η θέση “Στραβόρεμα”. Ο χώρος είναι ένα μικρό λιβάδι μέσα σε πυκνά δάση ερυθρελάτης- δασικής πεύκης και χαρακτηρίζεται από τους έντονους μαιανδρισμούς του ρέματος που τον διασχίζει. Η μοναδική για τον ελληνικό χώρο ερυθρελάτη αποτελεί το νοτιότερο άκρο εξάπλωσης ψυχροβίων κωνοφόρων στον ευρωπαϊκό χώρο.

Στην περιοχή υπάρχει πυκνό δίκτυο τρακτερόδρομων (δασικών δρόμων μιας χρήσης), το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για πεζοπορία.

Το “Στραβόρεμα” συνδέεται με το δασικό χωριό με τρακτερόδρομο μήκους 3 χλμ. Ο δρόμος του “Στραβορέματος” συνεχίζει με νότια πορεία και για 4 χλμ. είναι βατός με αυτοκίνητο. Στη συνέχεια και για 15 χλμ. είναι κακής βατότητας, περνάει ψηλότερα από το “Στραβόρεμα” και στα πρώτα χιλιόμετρα υπάρχει ο ομώνυμος καταρράκτης.
Ο δρόμος τελειώνει μόλις περάσουμε το “Μεγάλο Ρέμα”, ενώ λίγο πριν από το τέλος του συναντούμε παράκαμψη με βόρεια κατεύθυνση, που περνάει από δύο εγκαταλελειμμένους οικισμούς (Άνω και Κάτω “Αλίκιοϊ”) και ενώνεται με τον κεντρικό δρόμο Φρακτού-Ελατιάς.

Μετά το τέλος του δρόμου “Στραβορέματος” ακολουθεί παλιό μονοπάτι σε καλή κατάσταση, το οποίο έχει πορεία κατά μήκος του “Μεγάλου Ρέματος”. Η περιοχή αυτή έχει διάσπαρτα ερείπια, μαντριά, πεζούλια, ενώ οι δύο πλευρές του ρέματος συνδέονται με παλιά γεφύρια βυζαντινού τύπου.

Κάθε χρόνο, κοντά στο δασικό χωριό γίνεται το αντάμωμα των Σαρακατσάνων στις 20 Ιουλίου, στη γιορτή του Προφήτη Ηλία. Η περιοχή άλλωστε κατοικούνταν, μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1940, από τους Σαρακατσάνους με τα κοπάδια τους στις μικρές κοινωνίες των “τσελιγκάτων”. Από τη γιορτή του Αι-Γιώργη μέχρι εκείνη του Αι-Δημήτρη, οι Σαρακα τσάνοι έφερναν εδώ τα κοπάδια τους σε τριάντα “τσελιγκάτα”, όπως στου “Κούτρα” (στο σημερινό δασικό χωριό), στου “Λεπίδα”, στου “Δαλακούρα”, που έδωσαν το όνομά τους σε περιοχές των βουνών.
Κοντά στο δασικό χωριό θα λειτουργήσει σύντομα ξενώνας, μέσα στο πυκνό δάσος, ενώ στο χωριό υπάρχει περιορισμένη δυνατότητα φιλοξενίας ύστερα από συνεννόηση με τη δασική υπηρεσία. Στη διαδρομή μέχρι την Ελατιά μπορούμε να βρούμε ταβέρνες με καλό φαγητό στο Λιβαδερό, στο Σιδηρόνερο και στη Σκαλωτή. Εξαιτίας του ιδανικού κλίματος θα πάρουμε μαζί μας πέστροφες από εκτροφείο κοντά στο Σιδηρόνερο, ντόπια κρέατα, όπως αγριόχοιρου σε εκτροφείο κοντά στη Σκαλωτή, τυροκομικά προϊόντα και μέλι από το Σιδηρόνερο.

Το δασικό χωριό της Ελατιάς συνδέεται με οδικό δίκτυο τόσο με το δάσος Σημύδας όσο και με το δάσος Φρακτού. Η πρώτη διαδρομή είναι 26 χλμ. μέχρι το εργοτάξιο της Παναγίας και διέρχεται από δάσος ερυθρελάτης και κυρίως δασικής πεύκης. Για τη δεύτερη προτεινόμενη διαδρομή θα καλύψουμε απόσταση 50 χλμ. μέχρι το εργοτάξιο του Φρακτού, που θα μας αποζημιώσει με το δάσος ερυθρελάτης, δασικής και μαύρης πεύκης. Η κατάσταση του δασικού οδικού δικτύου παρουσιάζεται εξαιρετικά βελτιωμένη μετά την άνοιξη, χάρη στα έργα συντήρησης και προσφέρεται ακόμη και για συμβατικά οχήματα.
Ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε6

Το Ε6 είναι το ευρωπαϊκό μονοπάτι μεγάλων διαδρομών που διασχίζει και ενώνει τις χώρες της Ευρώπης. Στο νομό Δράμας εισέρχεται από την περιοχή της Κάτω Βροντούς και εξέρχεται από την περιοχή Παρανεστίου, αφού διασχίσει το Φαλακρό όρος. Το χαμηλότερο υψομετρικό σημείο της διαδρομής βρίσκεται στο Παρανέστι, στα 120 μ., ενώ το υψηλότερο στο Φαλακρό, στα 1800 μ. Η διαδρομή ξεπερνάει τα 90 χιλιόμετρα, ο συνολικός δε χρόνος της πεζοπορίας εκτιμάται στις 35-40 ώρες.
Σε γενικές γραμμές η διαδρομή μπορεί να περιγραφεί ως εξής:
Κάτω Βροντού – Κάτω Νευροκόπι: Η διαδρομή (διάρκειας 12 ωρών) περνάει έξω από τον οικισμό Περιθώρι, κατευθύνεται στο δάσος της Κύκλας και από το Δασωτό φθάνει στο Κάτω Νευροκόπι. Το ενδιαφέρον της διαδρομής βρίσκεται στο πανέμορφο δάσος πλατύφυλλων της Κύκλας αλλά και στο τοπικό δασικό εργοτάξιο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως σταθμός ανάπαυσης.

Κάτω Νευροκόπι – Χιονοδρομικό κέντρο Φαλακρού: Με ανατολική κατεύθυνση φθάνουμε σε 4 ώρες στον οικισμό Βώλακα και από εκεί ανηφορίζουμε για το Φαλακρό περνώντας μέσα από το δάσος “Κουρί” με οξιές και μαύρη πεύκη, τις πλαγιές, τις κορυφές και τα λιβάδια του Φαλακρού. Η διαδρομή είναι δύσκολη αλλά ενδιαφέρουσα κα ι απαιτούνται πάνω από 3 ώρες μέχρι το χιονοδρομικό κέντρο.
Χιονοδρομικό κέντρο Φαλακρού – Λιβαδερό: Μέσα από λιβάδια, δάση οξιάς και δρυοδάση, κατηφορίζουμε από υψόμετρο 1800 μ. στα 660 μ. του Λιβαδερού. Η διαδρομή είναι δύσκολη και διαρκεί 5-6 ώρες.

Λιβαδερό-Παρανέστι: Από το Λιβαδερό, με ανατολική κατεύθυνση, φθάνουμε σε 3 ώρες στο δασικό εργοτάξιο Δρεπανιού. Στη συνέχεια περνάμε από τον οικισμό Περίβλεπτο για να καταλήξουμε στο Παρανέστι. Η διαδρομή μέσα από δρυοδάση διαρκεί 6 ώρες. Από το Παρανέστι θα κατευθυνθούμε προς το Λειβαδίτη με ανηφορική και δύσκολη διαδρομή, επίσης 6 ωρών.

Διπόταμα – Μεγάλο Λιβάδι – Λεπίδα

Επιστρέφουμε στην αφετηρία μας, στο Παρανέστι, για να ακολουθήσουμε βόρεια πορεία με προορισμό τους υπέροχους καταρράκτες και τα δάση στα βορειοανατολικά. Σε απόσταση 6 χλμ. συναντούμε τη γέφυρα Θόλου, από την οποία περνούμε στη βόρεια πλευρά του “Αρκουδορέματος”. Αμέσως μετά ο δρόμος διακλαδίζεται και κατευθύνεται ανατολικά προς την Πρασινάδα και δυτικά προς το δάσος Φρακτού. Ο ανατολικός δρόμος ακολουθεί την πορεία του “Αρκουδορέματος” (με πέστροφες σε ό λο του το μήκος), το οποίο, μαζί με τους παραπόταμους, συλλέγει όλα τα νερά από το ανατολικό τμήμα του νομού και χύνεται στο Νέστο. Σε απόσταση 4 χλμ. μετά τη γέφυρα του Θόλου αρχίζουν να διακρίνονται εγκαταλελειμμένα χωράφια και παλιά καρποφόρα δέντρα, δείγματα ανθρώπινης παρουσίας.
Στο 13ο χλμ. από το Παρανέστι συναντούμε τη διασταύρωση Πρασινάδας, όπου ο ασφαλτόδρομος συνεχίζει βόρεια προς τον οικισμό της Πρασινάδας (6 χλμ.) με την πρόσφατα κατασκευασμένη μονή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, στη θέση πιθανώς παλαιότερου χριστιανικού λατρευτικού χώρου. Στα ανατολικά, όμως, ξεκινά πλέον χωματόδρομος προς τον τελευταίο πριν από τα σύνορα οικισμό, τα

Διπόταμα, και προς το ανατολικό άκρο του νομού Δράμας.

Από εδώ και πέρα η κοίτη του ποταμού βρίσκεται κοντά στο δρόμο και αρχίζει να γίνεται βατή και επισκέψιμη. Κατά τη διαδρομή προσφέρονται πολλές δυνατότητες αναψυχής (στο 17ο χλμ. υπάρχει βρύση) και στο 19ο χλμ., αφού αφήσουμε το όχημα, περνάμε το “Αρκουδόρεμα” για να απολαύσουμε τον καταρράκτη του ρέματος “Αγίας Βαρβάρας”. Το ρέμα διέρχεται από τους εγκαταλελειμμένους οικισμούς Άνω και Κάτω Ποταμάκι και πεντακόσια μέτρα πριν ενωθεί με το “Αρκουδόρεμα” σχηματίζει έναν εντυπωσιακό χώρο με τον καταρράκτη και τη μικρή λίμνη μέσα σε πυκνό δάσος δρυός και άλλων πλατύφυλλων δένδρων.

Συνεχίζοντας στον κεντρικό δρόμο, από το 21ο χλμ. αρχίζουν να διακρίνονται διάσπαρτα ερείπια του οικισμού Διπόταμων. Ο οικισμός είναι εκτεταμένος, γιατί αποτελείται από μικρότερους συνοικισμούς, από τους οποίους σήμερα κατοικείται μόνο ο κεντρικός του Αγίου Νικολάου (το καλοκαίρι από κτηνοτρόφους και υλοτόμους, ενώ το χειμώνα από μερικούς κτηνοτρόφους). Τα Διπόταμα είναι οικισμός Ποντίων προσφύγων του 1922 και μέχρι τη δεκαετία του 1960 ήταν συγκροτημένο χωριό. Τελευταία γίνεται προσπάθεια αξιοποίησης της περιοχής κυρίως με ανάπτυξη οικοτουριστικών δραστηριοτήτων και συστηματικής κτηνοτροφίας. Στην ίδια θέση βρίσκεται και η διασταύρωση απ’ όπου ξεκινά ο δρόμος προς τον εγκαταλελειμμένο οικισμό Τραχώνι και στη συνέχεια οδηγεί κοντά στον καταρράκτη Τραχωνίου-Λιβαδίτη (η πρόσβαση σε αυτόν γίνεται με μονοπάτι 500 μ.).

Συνεχίζοντας μετά τα Διπόταμα, με βόρεια πλέον πορεία (απομακρυνόμαστε από το “Αρκουδόρεμα”), μπαίνουμε στο δάσος Λεπίδα. Μέσα σε δάση οξιάς και μετά από διαδρομή 7 χλμ. (από τα Διπόταμα), βλέπουμε αριστερά τον καταρράκτη Λεπίδα. Είναι ο μεγαλύτερος της περιοχής (ύψους 40 μ.) και μπορούμε να τον προσεγγίσουμε με μονοπάτι. Σε απόσταση 4 χλμ. (32 χλμ. από το Παρανέστι) βρίσκουμε το δασικό εργοτάξιο Λεπίδα. Εδώ είναι δυνατόν να προσφερθεί φιλοξενία ύστερα από συνεννόηση με τη δασική υπηρεσία και να συνεχισθεί η περιήγηση μέχρι το Μεγάλο Λιβάδι Λεπίδα, που απέχει 13 χλμ. από το εργοτάξιο ή συνολικά 45 χλμ. από το Παρανέστι.
Η διαδρομή είναι ευχάριστη, γιατί περνάμε μέσα από υψηλά δάση οξιάς και δασικής πεύκης αλλά και λόγω της θέας ενός καταρράκτη. Δύο χλμ. πριν μπούμε στο Μεγάλο Λιβάδι, στη θέση με τις μοναδικές στην περιοχή συστάδες ερυθρελάτης, το “Σκοτεινό ρέμα” ή “ρέμα Καμπά” δημιουργεί ένα θαυμάσιο καταρράκτη κόβοντας κατακόρυφα ένα βράχο. Το Μεγάλο Λιβάδι Λεπίδα είναι μια ομαλή (πεδινή) περιοχή σε υψόμετρο 1300 μ. στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα και αποτελεί ένα εκτεταμένο χορτολίβαδο που περιβάλλεται από νεαρά δάση πεύκης.

Στην περιοχή δημιουργείται και ο ένας κλάδος του “Αρκουδορέματος” με την κοίτη του “Σκοτεινού ρέματος”, αλλά και πολλών άλλων μικρότερων ρεμάτων που διαπερνούν την περιοχή. Το πλούσιο υδρογραφικό δίκτυο δίνει στο οικοσύστημα της περιοχής το χαρακτήρα του υγρού λιβαδιού και καθορίζει τη βλάστηση της περιοχής. Η ποώδης βλάστηση είναι πλούσια σ’ όλες τις εποχές, όπως κρόκους, ορχιδέες, βιόλες, καμπανούλες, κ.α.

Η περιοχή προσφέρεται για κατασκήνωση και περιήγηση χρησιμοποιώντας το δασικό οδικό δίκτυο.

Απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή για την επιστροφή μας, καθώς η έξοδος από το Μεγάλο Λιβάδι π ρέπει να γίνει από τον ίδιο δρόμο εισόδου, αφού όλοι οι δρόμοι οδηγούν σε αδιέξοδο πριν από τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Στο δήμο Παρανεστίου θα λειτουργήσουν περιβαλλοντικά κέντρα για την άγρια πανίδα στην Πρασινάδα και την ενέργεια στο Καρποφόρο και κέντρο φυσικής ιστορίας στην έδρα του δήμου. Οι επισκέπτες θα παίρνουν χρήσιμες πληροφορίες για τη χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής, με ιδιαίτερη έμφαση στο Παρθένο δάσος του Φρακτού και θα ενημερώνονται για τη σημασία των φραγμάτων και της ενέργειας στην καθημερινή μας ζωή.

Η διαμονή τους εξασφαλίζεται, σήμερα, με τη λειτουργία ενός προσεγμένου ξενώνα με πανοραμική θέα στο Παρανέστι όπου μπορούμε να βρούμε εξαιρετικό φαγητό σε μικρές ταβέρνες. Στις πολιτιστικές εκδηλώσεις της περιοχής ξεχωρίζουν εκείνες του Παρανεστίου στα τέλη Ιουλίου, το πανηγύρι στο Μεσοχώρι το Δεκαπενταύγουστο και το παραδοσιακό “κεσκέκι” στο Ξάγναντο την ημέρα του Αγίου Πνεύματος.
Γρανίτης – Άγιος Παύλος – Οχυρό

Ο Γρανίτης βρίσκεται πάνω στον οδικό άξονα Δράμας – Νευροκοπίου, στις υπώρειες της βόρειας πλευράς του νοτιοδυτικού τμήματος του Φαλακρού. Απέχει 11 km από το Νευροκόπι και 31 km από τη Δράμα. Παλαιότερα το χωριό ήταν χτισμένο χαμηλότερα, στις δυο όχθες του ομώνυμου ρέματος, σήμερα όμως έχει μετακινηθεί προς το δρόμο. Ο Γρανίτης ήταν από παλιά γνωστός για το εξαίρετο κλίμα του, γεγονός που εξηγεί της ίδρυση εκεί σανατορίου, κατά τα προπολεμικά χρόνια και παιδικών κατασκηνώσεων της Ιεράς Μητροπόλεως Δράμας, κατά τα μεταπολεμικά. Το χωριό βρίσκεται επί της στενωπού που ενώνει την πεδιάδα της Δράμας με το λεκανοπέδιο του Νευροκοπίου, δηλαδή μέσα στη δίοδο, στην είσοδο της οποίας φρουρούσαν κατά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο τα οχυρά Λίσσε και Πυραμυδοειδές. Η παλιά μεταβυζαντινή εκκλησία του Γρανίτη είναι μια τρίκλιτη ξυλοστεγή βασιλική του 1837 αφιερωμένη στους Ταξιάρχες. Σήμερα ο Γρανίτης διαθέτει δυο σύγχρονες ξενοδοχειακές μονάδες και πολυσύχναστες ταβέρνες. Για μια καλύτερη γνωριμία με την περιοχή του Γρανίτη Απαιτείται οπωσδήποτε πεζοπορία. Υπάρχουν πολλές καλές διαδρομές, που όλες τους διασχίζουν πυκνά δάση καπό οξιές και βαλανιδιές ανάμεσα στις οποίες εμφανίζονται και οπωροφόρα δέντρα (καρυδιές, αιωνόβιες καστανιές, κερασιές, φουντουκιές, αχλαδιές κ.τ.λ., απομεινάρια από παλιότερες δεντροκαλλιέργειες.

Από τις πεζοπορικές διαδρομές η πιο δύσκολη αλλά και η πιο δημοφιλής είναι εκείνη που οδηγεί στην κορυφή «Άγιος Παύλος» (1769 μέτρα). Το μονοπάτι αρχίζει, από το εγκαταλελειμμένο πλέον σανατόριο, που βρίσκεται προς Δυσμάς του χωριού, στη στέγη του παλιού κτηρίου έχουν φυτρώσει διάφορα δέντρα, κατά το πλείστον λεύκες. Το μονοπάτι ακολουθεί νότια κατεύθυνση και διατρέχει μια τέτοια ποικιλία βλάστησης που δίνει στον παρατηρητικό πεζοπόρο την εντύπωση βοτανικού κήπου. Στην αρχή δεν παρουσιάζει ιδιαίτερη δυσκολία. Όταν όμως βγαίνει από το δάσος και μπαίνει στην ψευδοαλπική ζώνη, στον αυχέ να που είναι γνωστός ως «Τραπέζι», τότε αρχίζει να γίνεται ανηφορικό. Τα λιβάδια στη ζώνη αυτή νωρίς την άνοιξη (Μάρτιο ή και αρχές Απριλίου), καλύπτονται από μεγάλες αποικίες κράκων που σχηματίζουν λαμπρές κίτρινες ή γαλάζιες περιοχές και δημιουργούν χρωματική αντίθεση με τις λευκές επιφάνειες του χιονιού που επιμένει. Η διαδρομή συνεχίζεται έτσι ως τους πρόποδες του υψώματος από όπου αρχίζει για τον πεζοπόρο η πραγματική περιπέτεια. Η ανάβαση στην κορυφή απαιτεί απόφαση και καλή φυσική κατάσταση. Υπάρχει μονοπάτι αλλά, για συντομία, είναι δυνατή και η κάθετη ανάβαση. Αυτή η δεύτερη γίνεται πραγματικά βήμα βήμα. Σε κάποια σημεία ανάμεσα στα ασβεστολιθι-κα πετρώματα υπάρχουν βάραθρα που καταλήγουν στο κενό και κόβουν ακόμα περισσότερο την ήδη κομμένη από την απότομη ανηφόρα ανάσα. Για την ανάβαση απαιτείται το μεγαλύτερο μέρος του ορειβατικού χρόνου που υπολογίζεται σε τρείς συνολικά ώρες. Εξυπακούεται ότι για τους αμύητους χρειάζονται πολύ περισσότερες. Πλησιάζοντας προς την κορυφή, αρχίζει να διακρίνεται το εκκλησάκι του Αγίου Παύλου, το οποίο έκτισε εκεί επάνω ο στρατός το 1952. Είναι ένα μικροσκοπικό κτίσμα, μέσα στο οποίο χωρά μόνο ένας άνθρωπος. Όταν ή ανάβαση τελειώνει, η επιθυμία για το άναμα ενός κεριού, είναι όντως ακατανίκητη. Το μικρό εκκλησάκι δεν έχει πόρτα. Έχει πέσει από τις θύελλες που δέρνουν την ανεμοδαρμένη κορυφή. Μερικά ταλαιπωρημένα κεριά υπάρχουν όμως….

Η εμπειρία τη κορυφής του Αγίου Παύλου, είναι δύσκολο να περιγραφεί. Αν έχει καθυστερήσει λίγο ο χειμώ νας, ενδέχεται η μια πλευρά του υψώματος, η βορινή, η προς το Λεκανοπέδιο του Νευροκοπίου, να είναι ακόμη καλυμμένη από χιόνια, ενώ η νότια, η προς την κοιλάδα του Αγγίτη να είναι στεγνή και ηλιόλουστη. Προς την πλευρά του Λεκανοπεδίου, φαίνονται από ψηλά οι καταβόθρες του Οχυρού, οι οποίες τροφοδοτούν τον Αγγίτη, από την άλλη μεριά δεν είναι ορατές. Όμως στο οπτικό πεδίο, εγγράφεται ολόκληρη η πεδιάδα της Δράμας μέχρι το Παγγαίο και τους Φιλίππους, προσφέροντας μια αίσθηση κυριαρχίας και δεν υπάρχει ίσως μεγαλύτερη «Ηδονή», με την επικούρεια σημασία του όρου, από λίγο δροσερό νερό ή ένα πορτοκάλι την ώρα της ανάπαυσης στη λιακάδα, προτού ξεκινήσει η κάθοδος που είναι ασφαλώς λιγότερο κοπιαστική για τα πνευμόνια, για τα πόδια όμως εξίσου ή και περισσότερο επίπονη από την άνοδο. Αν δεν υπάρχει διάθεση ή δυνατότητα για πεζοπορία, μπορεί ένα καλό όχημα που διαθέτει τετρακίνηση να φτάσει ως τη θέση «Τραπέζι», από όπου μπορεί ο επισκέπτης να πάρει μια ιδέα της οπτικής εμπειρίας που προσφέρει η κορυφή του Αγίου Παύλου. Η οδική προσέγγιση ξεκινά από τον Γρανίτη ακολουθώντας την αριστερή διακλάδωση του δρόμου με νότια κατεύθυνση. Ο δρόμος αρχικά, διασχίζει παλιές καλλιέργειες οπωροφόρων και συν εχίζει για τρία περίπου χιλιόμετρα, ώσπου φτάνει σε μια σύγχρονη αγελαδοτροφική μονάδα, από όπου με δυτική κατεύθυνση, ανηφορίζει για να μπει στο δάσος. Η διαδρομή συνεχίζεται κάτω από τα δέντρα και φτάνει ως το εγκαταλελειμμένο λατομείο, που είναι και το τέρμα της οδικής διαδρομής.

Από το σανατόριο επίσης, ξεκινά ένας δασικός δρόμος που οδηγεί στο Λεκανοπέδιο και το Οχυρό. Είναι ο παλιός δρόμος Δράμας – Νευροκοπίου. Αυτή η διαδρομή, όταν πέσουν τα πέσουν τα πρώτα χιόνια, προσφέρεται για πεζοπορία και περιπέτεια. Τα δέντρα γέρνουν από το βάρος του χιονιού, τα χνάρια των αγριμιών στο απάτητο χιόνι, το βούλιαγμα των ποδιών μέσα στο χιόνι ως το γόνατο και οι ρίπες του παγωμένου αέρα, δίνουν στην πεζοπορία αυτή, ιδιαιτερότητα και ενδιαφέρον. Αρκεί μόνο να υπάρχει καλή συντροφιά και ένα θερμός με ζεστό τσάι.
Δράμα – Βώλακας – Κορυφές Φαλακρού – Τουλουμπάρι -

Χτισμένος σε μία κοιλότητα που σχηματίζεται ανάμεσα στις ορεινές μάζες του φαλακρού σε υψόμετρο 830 μέτρων ο Βώλακας απέχει από τη Δράμα 35,5 χιλιόμετρα και 24 από το Νευροκόπι. Ο μόνιμος πληθυσμός του ανέρχεται σε 870 κατοίκους που είναι όλοι τους γηγενείς. Το χωριό διασώζει την πολύτιμη παρακαταθήκη μιας ιδιάζουσας πολιτισμικής κληρονομιάς. Στο χωριό υπάρχει μεταβυζαντινή τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική Εκκλησία με ανεξάρτητο λιθόκτιστο κωδωνοστάσιο, αφιερωμένη στον Προφήτη Ηλία, η οποία εγκαινιάστηκε, σύμφωνα με την κτητορική της επιγραφή, το Μάιο του 1841. Ο Βώλακας είναι ένα ζωντανό χωριό και σε αντίθεση με άλλα χωριά της περιοχής, είναι πάντα γεμάτο από φωνές παιδιών που παίζουν στους δρόμους.

Από τον Βώλακα η ανάβαση στο οροπέδιο του Αγίου Πνεύματος (1720 μέτρα), ιδίως το καλοκαίρι, ανήμερα της γιορτής είναι εμπειρία συμμετοχής σε μία τελετουργία, που εκτός από θρησκευτική έχει και άλλες πλευρές. Η διαδρομή ως το εξωκλήσι μπορεί να γίνει με αυτοκίνητο από τον ασφαλτοστρωμένο δρόμο που οδηγεί στο χιονοδρομικό κέντρο ή, καλύτερα, με τα πόδια από το μονοπάτι, που ξεκινώντ ας από τον Βώλακα ακολουθεί τη χαράδρα του ρεύματος της Λεπτοκαρυάς, διασχίζει το δάσος «Κουρί», προσπερνά το ορεινό καταφύγιο και από εκεί, παίρνοντας βορειοανατολική κατεύθυνση, σκαρφαλώνει κατά μήκος της διόδου που σχηματίζεται ανάμεσα στις κορυφές «χορός» (1800 μέτρα) και «κοριτσομαγούλα» (1986 μέτρα) μέχρι το επόμενο ορεινό καταφύγιο, από όπου κάνοντας νοτιοανατολική στροφή καταλήγει στο οροπέδιο και το Εκκλησάκι του Αγίου πνεύματος. Καθώς σ’αυτά τα μέρη η γιορτή προλαβαίνει την άνοιξη που βραδυπορεί, οι βραχύσπαρτες πλαγιές του βουνού είναι κ αταπράσινες και γίνονται ιδανικό φόντο για το πολύχρωμο πλήθος που ανηφορίζει. Το πλήθος αυτό το αποτελούν οι πιστοί της παράδοσης, κυρίως έφιπποι νεαροί αλλά και πεζοί Μετά την πανηγυρική λειτουργία, του κουρμπάνι και το χορό όλοι επιστρέφουν στο χωριό, όπου γίνονται ιπποδρομίες και συνεχίζεται το γλέντι…

Για την πεζοπορική ανάβαση στο οροπέδιο του φαλακρού οι Βωλακιώτες προσκυνητές χρησιμοποιούν στην πραγματικότητα το Ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε6, το οποίο ξεκινά από τη Φινλανδία, εισέρχεται στο νομό Δράμας από τα βουνά της Βροντούς. Βέβαια, εκτός από το Ε6 για πεζοπορία προσφέρονται και άλλα «παραδοσιακά» μονοπάτια του βουνού. Ξεχωρίζουν για το ενδιαφέρον τους δύο. Το πρώτο, ξεκινώντας από το σημείο της αμαξιτής εισόδου στο οροπέδιο του Αγίου πνεύματος και ακολουθώντας τη δυτική πλαγιά της κορυφής «Καρτάλκα» με κατεύθυνση νοτιοδυτική καταλήγει στο φαράγγι των Πύργων και το δεύτερο που χρησιμοποιούν οι Βωλακιώτες για να μαζέψουν «τσάι του βουνού». Αυτό ξεκινά πάνω από την ανατολική πλευρά του οροπεδίου ως παρακλάδι του Ε6 και κατηφορίζει μέσω μιας ρεματιάς, τη βορεινή δασωμένη πλευρά του φαλακρού φτάνοντας κοντά στη Μπαρτίτσεβα.

Το οροπέδιο του Αγίου πνεύματος φιλοξενεί ένα από τα καλύτερα χιονοδρομικ ά κέντρα της Ελλάδας με εγκαταστάσεις που ανταποκρίνονται στις σύγχρονες απαιτήσεις των επισκεπτών. Οι χειμερινές προκλήσεις του φαλακρού δεν πρέπει να επισκιάζουν τη θερινή του γοητεία. Γνωστό και ως «βουνό των λουλουδιών» ή ως «βοτανικός παράδεισος των βαλκανίων» εξαιτίας της πλούσιας χλωρίδας του, στην οποία συμπεριλαμβάνονται αρκετά βαλκανικά ενδημικά και μοναδικά ορχιδεοειδή, προσφέρει ευκαιρίες για πεζοπορία σε διαδρομές που διασχίζουν θαλερά υπαλπικά λιβάδια, για ορειβασία σε δυπρόσιτες βουνοκορφές, για αναρρίχηση στο βάθους 100 μέτρων σπήλαιοβάραθρο της χιονότρυπας, στα έγκατα της οποίας τα χιόνια δεν λιώνουν ποτέ! Η οικολογική και αισθητική αξία του φαλακρού αναγνωρίστηκε με την ένταξη του στο δίκτυο Natura 2000.

Μια άλλη πολύ ενδιαφέρουσα διαδρομή που μπορεί να γίνει με αφετηρία τον Βώλακα είναι αυτή προς την Μπαρτίτσεβα ή κορυφή Μακεδονομάχου Άρμεν. Ο δρόμος είναι δασικός, αρκετά καλής βατότητας και η κατεύθυνση του γενικά βορειοανατολική. Πρώτα ανηφορίζει προς το ύψωμα και τα οχυρά του Αγίου Νικολάου (980 μέτρα), τα αφήνει αριστερά και φτάνει (οχτώ χιλιόμετρα μετά τον βώλακα) σε μία διασταύρωση, στο σημείο ακριβώς που υπάρχει και το Εκκλησάκι του Αγίου Ευσταθίου. Ακολουθεί την αριστερή διακλάδωση και καταλήγει, ύστερα από ένα ακόμη ανηφορικό χιλιόμετρο στο μικρό οροπέδιο της κορυφής Άρμεν. Το πρώτο πράγμα που προκαλεί εδώ εντύπωση είναι τα ανατιναγμένα υπέργεια πυροβολεία που βρίσκονται σε σημεία από τα οποία ξεκινούν υπόγειες στοές. Είναι πνιγμένα στα λουλούδια και τη χαμηλή βλάστηση. Το δάσος ξεκινά λίγο χαμηλότερα. Η κορυφή αυτή είναι ο ορισμός της στρατηγικής θέσης. Ελέγχει την κοιλάδα του Νέστου από την γέφυρα των Παππάδων και ακόμη παραπέρα, ενώ τα νώτα της (προς Νότον) τα καλύπτει ο ορεινός όγκος του φαλακρού!

Από τη Μπαρτίτσεβα η επιστροφή μπορεί να γίνει είτε μέσω Βώλακα είτε από το δασικό χωματόδρομο που συνδέει τον Βώλακα με το Τουλουμπάρι διασχίζοντας τη δασωμένη και γεμάτη ρεματιές βόρεια πλευρά του φαλακρού. Ο δρόμος αυτός ξεκινάει από το Εκκλησάκι του Αγίου Ευσταθίου και είναι η δεξιά διακλάδωση του δρόμου που έρχεται από τον Βώλακα. Η διαδρομή απαιτεί οπωσδήποτε τετρακίνηση, προσφέρει όμως τη δυνατότητα για επίσκεψη σε παλιά εγκαταλελειμμένα χωριά, όπως το Μεσοβούνι και ο Άγιος Πέτρος. Σήμερα βρίσκεται σε φάση ολοκλήρωσης η συντήρηση παλαιών μονοπατιών προς τα ερείπια των παλιών χωριών. Τα μονοπάτια αυτά ξεκινώντας από το δασικό δρόμο (το πρώτο αμέσως μετά τη διασταύρωση προς Άρμεν, το δεύτερο τρία χιλιόμετρα μετά τη διασταύρωση και από το σημείο που βρίσκεται το εξωκλήσι της Αγίας Βαρβάρας) κατηφορίζουν το ένα προς το Μεσοβούνι ακολουθώντας το ομώνυμο καλντερίμι και το άλλο προς τον Άγιο Πέτρο υπό τον ίσκιο δρυών, καστανιών και άλλων πλατύφυλλων και τα δύο μονοπάτια κατευθύνονται στη συνέχεια προς την περιοχή του Περάσματος. Το Τουλουμπάρι απέχει από τη Δράμα περίπου 30 χιλιόμετρα και από το Λιβαδερό 24,5.
Παρανέστι - Τραχώνι – Μ.Λ. – Φρακτό

Παρανέστι – Καταρράκτες Τριχωνίου

5 km βορείως του Παρανεστίου, από το σημείο του παλιού εργοστασίου, της «Πορσέλ», ξεκινά ένας ανηφορικός δρόμος που καταλήγει στον Άνω Θόλο, ένα χωριό με ενδιαφέροντα παραδοσιακά κτίσματα, το οποίο κατοικείται σήμερα από ελάχιστους κτηνοτρόφους, 2 km μετά τη διασταύρωση του Άνω Θόλου, ο δρόμος διακλαδίζεται. Η αριστερή διακλάδωση με σταθερά βόρεια κατεύθυνση οδηγεί στις ια ματικές πηγές των Θερμιών και από εκεί στο Παρθένο Δάσος και το Δάσος της Ελατιάς. Η δεξιά, με κατεύθυνση βορειοανατολική, οδηγεί στους οικισμούς της Σίλλης, της Πρασινάδας και των Διποτάμων και την κοιλάδα του Αρκουδορέματος.

Η ανάβαση για την Πρασινάδα, ξεκινά από μια διασταύρωση που απέχει 13 km από το Παρανέστι. Σε υψόμετρο 680 m, ο οικισμός αυτός, διαθέτει λόγο της θέσης του πανοραμική θέα, η οποία γίνεται ακόμα πιο εντυπωσιακή από το ύψος της νεόδμητης Ιεράς Μονής της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος σε μικρή απόσταση από το χωριό. Στη διασταύρωση της Πρασινάδας, ο ασφαλτοστρωμένος δρόμος, τελειώνει και ξεκινά ένας καλής βατότητας χωματόδρομος με βορειοανατολική κατεύθυνση, ο οποίος καταλήγει στον οικισμό των Διποτάμων. Στη μέση περίπου απόστασ η αυτής της διαδρομής και 600 m από τον αυτοκινητόδρομο βρίσκεται ο πανέμορφος καταρράκτης της Αγίας Βαρβάρας μέσα σε πραγματικά ειδυλλιακό περιβάλλον.

Τα Διπόταμα είναι ένας οικισμός, εγκαταλελειμμένος σήμερα 21 km από το Παρανέστι. Τον αποτελούσαν στο παρελθόν διάφοροι μικρότεροι συνοικισμοί, από τους οποίους ο μόνος που κατοικείται ακόμη σήμερα είναι αυτός του Αγίου Νικολάου. Στην αντίπερα όχθη του Αρκουδορέματος, κοντά στον παλαιό οικισμό του Τραχωνίου, το οποίο συνέδεε άλλοτε με τα Διπόταμα αξιόλογη πετρόχτιστη θολωτή γέφυρα και σε απόσταση 15 km νοτιοανατολικώς των Διποτάμων βρίσκεται, ένας ακόμη καταρράκτης, ίσως ο πιο εντυπωσιακός της Κεντρικής Ροδόπης. Είναι ο μνημειακός καταρράκτης του Τραχωνίου (Λειβαδίτη), τα νερά του οποίου πέφτοντας από ύψος 35 m δημιουργούν ένα πραγματικά μεγαλειώδη θέαμα.

Παρανέστι-Διπόταμα-Μεγάλο Λιβάδι

Σε μικρή απόσταση βορείως των Διποτάμων και 200 m από τον αυτοκινητόδρομο μια μικρή πετρόχτιση θολωτή γέφυρα, χαμένη στη βλάστηση, εξακολουθεί να αιωρείται ακόμη πάνω από το «Τσουκάλι Ρέμα», ενώνοντας το χθες με το σήμερα. Λίγο βορειότερα, ο δρόμος διακλαδίζεται και πάλι, η αριστερή διακλάδωση συνεχίζει προς το Δάσος του Λεπίδα, ενώ η δεξιά οδηγεί προς το παλαιό φυλάκιο τοπικά αγροκτήματα και από μια άλλη διαδρομή προς τον οικισμό του Τραχωνίου. Η διαδρομή αυτή προσφέρει ως έπαθλο, τη γνωριμία με το μεγαλύτερο και ωραιότερο παλιό γεφύρι της περιοχής, το γεφύρι του Παλαιού Φυλακίου, πετρόχτιστο και μονότονο σαν όλα τα κτίσματα του είδους του εντυπωσιάζει με τη σταθερότητα και την τελειότητα της κατασκευής του.

4 km από τα Διπόταμα, επί του δρόμου που οδηγεί προς το Δάσος του Λεπίδα, μια πινακίδα του Δασαρχείου επισημαίνει ένα ακόμη από τα αξιοθέατα της περιοχής, δηλαδή τον επιβλητικό καταρράκτη του Λεπίδα. Στο φυσικό αυτό μνημείο οδηγεί ένα κατηφορικό μονοπάτι 700 m , που ελίσσεται ανάμεσα σε πανύψηλες οξιές. 4 ακόμη km από το σημείο που αρχίζει το μονοπάτι του καταρράκτη και σε απόσταση 31 συνολικά km από το Παρανέστι, βρίσκεται το εργοτάξιο Λεπίδα, το διοικητικό και λειτουργικό κέντρο όλων των δασικών δραστηριοτήτων της περιοχής. Η θέση του εργοταξίου ( σε υψόμετρο 1240 m ), προσφέρει θέα μαγευτική του κάμπου και των γύρω δασωμένων βουνών και ακόμη μακρύτερα των κορυφογραμμών του Φαλακρού και του Παγγαίου.

13 km μετά το εργοτάξιο, ο δρόμος με κατεύθυνση σταθερά ανατολική, καταλήγει στο Μεγάλο Λιβάδι περνώντας από τη θέση «Λούκουβο», (σπουδαίο βιότοπο για ένα πλήθος αγριολούλουδα) και κοντά από τον υψηλής αισθητικής αξίας καταρράκτη του «Σκοτεινού Ρέματος». Το Μεγάλο Λιβάδι, είναι γνωστό και ως Ούλου Γιαιλα, είναι μια εκτεταμένη ειδυλλιακή κοιλάδα σε υψόμετρο 1400 m, που αποτελούσε άλλοτε θερινό βοσκότοπο για τα κοπάδια Σαρακατσαναίων τσελιγκάδων. Σήμερα θα μπορούσε να αποτελέσει ιδανικό χώρο για πεζοπορία και κατασκήνωση.

Παρανέστι-Θερμιά-Φρακτό

Αν το Μεγάλο Λιβάδι εντυπωσιάζει με την ηπιότητα του τοπίου του, η εμπειρία που προσφέρει δεν μπορεί να συγκριθεί με την καθηλωτική μαγεία του Δάσους του Φρακτού, μέρος του οποίου είναι και το περίφημο Παρθένο Δάσος. Ο δρόμος που οδηγεί εκεί είναι το αριστερό σκέλος της διακλάδωσης 2 km μετά τη διασταύρωση του Άνω Θόλου. Ακολουθώντας αρχικά ΒΔ κατεύθυνση η διακλάδωση αυτή φτάνει στο Η/Υ Φράγμα της Πλατανόβρυσης και στη συνέχεια, ακολουθώντας αντίστροφα τη ροή του Διαβολορέματος (κατεύθυνση όλο βόρεια) καταλήγει στις ιαματικές πηγές των Θερμιών. Εδώ τελειώνει η πολυτέλεια της ασφάλτου και ο δασικός δρόμος, μετά τη διασταύρωση «Ζήτα», (6 km βορειό τερα), ακολουθώντας ανατολική κατεύθυνση οδηγεί στη θέση «Αυχένας» και από εκεί στη καρδιά του Φρακτού.

Η επίσκεψη στο Δάσος του Φρακτού, είναι δυνατή μόνο κατόπιν ειδικής αδείας από το Δασαρχείο της Δράμας, το οποίο μπορεί επίσης να επιτρέψει τη φιλοξενία επισκεπτών στις εγκαταστάσεις του δασικού εργοταξίου. Επειδή η είσοδος στο άδυτο του Παρθένου Δάσους, είναι απολύτων απαγορευμένη, μπορεί κανείς να σχηματίσει μια ιδέα για τη βλάστηση και τις συνθήκες που επικρατούν εκεί με μια πεζοπορική περιήγηση στην περιοχή του Αχλαδοχωρίου (Κρουσόβου). Ανάμεσα στις εκπλήξεις μιας τέτοιας περιήγησης είναι οι διαδοχικοί καταρράκτες του Αχλαδορέματος, τα ερείπια του Αχλαδοχωριού και άλλες ιδιαιτερότητες που μπορεί να τις κάνει απερίγραπτα συναρπαστικές, η εποχή και η ώρα της επίσκεψης.

Πρόκειται πραγματικά για τόπο που η ανακάλυψή του δεν τελειώνει ποτέ……………
Δράμα - Βώλακας – Ποταμοί - Μικρομηλιά – Δάσος σημύδας

Ένα από τα σημαντικότερα δασικά οικοσυστήματα της Δράμας, είναι το Δάσος της Σημύδας στο βόρειο τμήμα του Νομού. Η πρόσβαση προς την ευρύτερη περιοχή, από την πόλη της Δράμας, μπορεί να γίνει είτε μέσω Νευροκοπίου ( περίπου 100 χλμ.), είτε μέσω Βώλακα ( περίπου 70 χλμ).

Από τον Βώλακα, ξεκινά μια ενδιαφέρουσα κατηφορική διαδρομή βόρειας κατεύθυνσης 12 συνολικά χλμ., που διασχίζοντας τοπία εναλλασσόμενης θέας και βλάστησης, καταλήγει στη Μικροκλεισούρα. Στα αριστερά του δρόμου δεσπόζουν οι κορυφές του Αγίου Πνεύματος ( 1629 m ) και της Νίκης ( 1260 m). Στις παρυφές του, υπάρχουν αυτοφυείς καρυδιές, ενώ στις γύρω πλαγιές θάλλουν πυκνές συστάδες δ έντρων που διακόπτονται από μικρά δασικά λιβάδια γεμάτα λουλούδια. Κατεβαίνοντας αργά προς τον Νέστο, η άγρια βλάστηση πυκνώνει ακόμα περισσότερο, ώσπου κάποια στιγμή, το σκηνικό αλλάζει και το όχημα αρχίζει να κινείται ανάμεσα σε καλλιεργημένα χωράφια. Η Μικροκλεισούρα με τα περιποιημένα της σπίτια δεν αργεί να φανεί.

Λίγο πιο κάτω, ξεκινά ένας στενός δρόμος παράλληλος προς τη δεξιά όχθη του Νέστου που καταλήγει στον οικισμό Πέρασμα. Ακριβώς πάνω από το Πέρασμα, είναι ένα μικρό πλάτωμα πνιγμένο στους ανθισμένους φλόμους, στο οποίο οδηγεί προς το παρόν μόνο ένας τραχύς χωματόδρομος. Εδώ χτίζεται το εκκλησάκι της Παναγίας της Ελευθερώτριας. Αποτελεί εκπλήρωση παλιού τάματος των αμάχων του Περάσματος, όταν το Σεπτέμβριο του 1944, επέστρεψαν στα σπίτια τους ύστερα από την εξάμηνη ομηρία, στην οποία τους είχαν οδηγήσει οι βούλγαροι σε αντίποινα για την μάχη των Παπάδων. Πολύ κοντά στο ξωκλήσι της Παναγίας της Ελευθερώτριας, αρχίζει ένα πεζοπορικό μονοπάτι που φτάνει διασχίζοντας το δάσος ως την πανοραμική τοποθεσία «Τιλιά», από όπου επιστρέφει στην αφετηρία του έχοντας διαγράψει μια κυκλική διαδρομή μήκους δυο περίπου χιλιομέτρων και ο χωματόδρομος επίσης, ανηφορίζει από την υδατοδεξαμενή με νότια κατεύθυνση, για να συναντήσει το δασικό δρόμο που συνδέει τον Βώλακα με το Λιβαδερό ( ή και με το Τουλουμπάρι ), διατρέχοντας τις δασωμένες βόρειες υπώρειες του Φαλακρού. Ωστόσο, η διαδρομή αυτή απαιτεί οπωσδήποτε τετρακίνηση, αισιοδοξία και διάθεση για περιπέτεια.

Από το Πέρασμα, ο δρόμος μέσω ης νεότευκτης επιβλητικής γέφυρας, οδηγεί στην αντίπερα του Νέστου, στους Ποταμούς, ένα χωριό 276 κατοίκων, που η κατασκευή του υδροηλεκτρικού Φράγματος του Θησαυρού, το μετέτρεψε τα τελευταία χρόνια σε γραφικό παραλίμνιο οικισμό. Η περιοχή των Ποταμών, έχει χαρακτηριστεί ως «σημαντικό σταυροδρόμι πολιτισμών», από τα προϊστορικά ακόμη χρόνια. Πρόσφατες ανασκαφές ( του 2004-2005), έφεραν στο φώς ενδιαφέροντα λείψανα οικοδομήματος των υστερορωμαικών και παλαιοχριστιανικών χρόνων. Στο χωριό υπάρχει ξενώνας για τη φιλοξενία επισκεπτών και ενδιαφέρουσες ταβέρνες. Οι Ποταμοί, βρίσκονται στην αριστερή όχθη του Δεσπάτη, λίγο πριν από τη συμβολή του τελευταίου με τον Νέστο. Σήμερα το σημείο της Συμβολής, έχει μετατραπεί σε λίμνη. Υπάρχει δρόμος κατά μήκος της αριστερής όχθης του Δεσπάτη, ο οποίος σε λίγο διακλαδίζεται. Το αριστερό παρακλάδι κατευθύνεται προς το χωριό Δέλτα, που κατοικείται πλέον από ελάχιστους κατοίκους, το δεξιό παρακλάδι του δρόμου, φθάνει μέχρι το σημείο της συμβολής του Δεσπάτη με το ρέμα της Μελισσόμανδρας (Μαλούστας), από όπου συνεχίζεται προς το ανεξερεύνητο «Σπήλαιο του Δεσπάτη». Εδώ, στο σημείο της συμβολής των δυο ποταμών, ο χώρος έχει διαμορφωθεί κατάλληλα για να αναδειχθεί το νεότευκτο εκκλησάκι του Αγίου Ραφαήλ. Μια πεζογέφυρα από μέταλλο και ξύλο συνδέει τις δυο όχθες του Δεσπάτη, ενώ ένα ξύλινο γεφυράκι συνδέει τις δυο όχθες του παραποτάμου του. Το τοπίο είναι σχεδόν εξολοκλήρου «στεγασμένος» και προσφέρεται για ξεκούραση και αναψυχή. Μερικοί εδώ ψαρεύουν κοκκινοφτέρες.

Από τους Ποταμούς, η διαδρομή συνεχίζεται προς τη Μικρομηλιά που απέχει 38 χλμ, από το Νευροκόπι και 79,5 χλμ, από τη Δράμα. Ακόμη και το όνομα του ξενώνα που υπάρχει εδώ «Κυνηγετικό Στέκι», δείχνει το είδος των επισκεπτών που προσελκύει κατά κανόνα αυτό το δημοτικό διαμέρισμα με τους τριάντα περίπου μόνιμους κατοίκους του. Στη Μικρομηλιά, δημιουργήθηκε και λειτουργεί η πρώτη βοοτροφική μονάδα παραγωγής βιολογικού μοσχαρίσιου κρέατος. Η Μικρομηλιά, συν δέεται με το χωριό Παπάδες (κοινότητα Σιδηρονέρου) και από εκεί με το κεντρικό επαρχιακό δίκτυο Δράμας – Σιδηρονέρου, μέσω ενός δασικού δρόμου κακής βατότητας, ο οποίος προσφέρεται για αποφασιστικούς οδηγούς και σκληροτράχηλα οχήματα.

Στο έκτο χιλιόμετρο της διαδρομής από τους Ποταμούς προς τη Μικρομηλιά, ο ασφαλτοστρωμένος επαρχιακός δρόμος διασταυρώνεται με έναν καλό (ιδίως το καλοκαίρι), χωματόδρομο βόρειας κατεύθυνσης, παράλληλο προς τη ροή του καμινορέματος. Ο δρόμος αυτός ελίσσεται αρχικά μέσα από τα δάση δρυός και οξιάς, μετά από εννέα χιλιόμετρα κάνουν την εμφάνισή τους ανάμεσα σε άλλα και δέντρα με ευθυτενείς λευκούς κορμούς και κρεμοκλαδή εμφάνιση είναι οι πρώτε σημύδες. Ύστερα από τρία ακόμη χιλιόμετρα, υπάρχει αριστερή διασταύρωση που οδηγεί, σύμφωνα με τη σήμανση προς το δασικό εργοτάξιο του καρυώτη, στη θέση Μαγούλα από όπου αρχίζει η επικράτεια της Σημύδας, (betula pendula). Υπάρχει εδώ συμπαγές δάσος σημύδας, εκτάσεως 72.330 στρεμμάτων, το οποίο δεν είναι απλώς μοναδικό στην Ελλάδα αλλά αποτελεί και το νοτιότερο όριο εξάπλωσης του είδους αυτού στην Ευρώπη. Η αισθητική αξία του δάσους, γίνεται αντιληπτή κυρίως το φθινόπωρο, οπότε τα φύλλα της σημύδας, γίνονται χρυσαφένια, δίνοντας στο τοπίο χρώμα εξωπραγματικό. Για την αισθητική αλλά και την οικολογική σημασία του το δάσος της σημύδας, έχει συμπεριληφθεί στις προστατευόμενες περιοχές Narura 2000. Στο δασικό εργοτάξιο της Μαγούλας, υπάρχει δυνατότητα στοιχειώδους φιλοξενίας κατόπιν συνεννόησης με το Δασαρχείο Νευροκοπίου.

Από το δάσος της σημύδας, ο κύριος δασικός δρόμος κατευθύνεται στη συνέχεια προς το δασικό χωριό της Ελατιάς.

Χιονοδρομικό Κέντρο Φαλακρού

Το Χιονοδρομικό Κέντρο Φαλακρού ιδρύθηκε το 1980 με πρωτοβουλίες του Ορειβατικού Συλλόγου Δράμας, με στόχο να καλύψει τις βασικές ανάγκες αναψυχής και άθλησης της γύρω περιοχής. Ωστόσο, με το πέρασμα των χρόνων, το Χιονοδρομικό Κέντρο απέκτησε τη δική του δυναμική και ένα φανατικό κοινό που το ανέδειξε σε ένα από τα πιο σημαντικά χιονοδρομικά κέντρα της χώρας και βασικό τουριστικό πόλο της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας –Θράκης.

Η σύσταση της Αναπτυξιακής Εταιρίας στις 20-01-2000 με την επωνυμία «Αναπτυξιακή Εταιρία Χιονοδρομικού Κέντρου Φαλακρού» (ΑΝ.ΦΑ. ΑΕ) με έδρα την Δράμα έδωσε τη δυνατότητα ανάπτυξης των υποδομών του Κέντρου. Το 2006 η εταιρία μετονομάστηκε σε «ΧΙΟΝΟΔΡΟΜΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΑΛΑΚΡΟΥ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ Ο.Τ.Α» με διακριτικό τίτλο «ΧΙΟΝΟΔΡΟΜΙΚΟ ΦΑΛΑΚΡΟΥ ΑΕ».

Η χρήση και η εκμετάλλευση του Χ.Κ.ΦΑΛΑΚΡΟΥ έχει παραχωρηθεί πλέον στην ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ, η οποία το διαχειρίζεται μέσω ανάθεσης συμβάσεων παροχής υπηρεσιών για την υποστήριξη λειτουργίας και τον εκχιονισμό του δρόμου πρόσβασης σε αναδόχους.

Το Χιονοδρομικό Κέντρο διαθέτει 21 πίστες, διαφορετικού βαθμού δυσκολίας συνολικού μήκους 17 χλμ με μήκη που ποικίλουν από 230μ μέχρι 1500μ. αλλά και διαδρομές μεγάλων αποστάσεων μήκους πάνω από 2500μ. και μεγάλης υψομετρικής διαφοράς από 2232 μ έως 1615 μ σε βορινές πίστες, που είναι κατάλληλες και για αθλητικές διοργανώσεις.

Παράλληλα, η άριστη ποιότητα χιονιού, οι πολλές βορινές, βορειοδυτικές και βορειοανατολικές πλαγιές-φυσικές πίστες που βρίσκονται σε υψόμετρο πάνω από 2000μ., η απουσία εδαφικών εξάρσεων και ταυτόχρονα οι εναλλαγές κλίσεων προσφέρουν εξαιρετική ποικιλία επιλογών για όλα τα επίπεδα χιονοδρόμων και για όλους τους τύπους χιονοδρομίας.

Σημαντικό συγκριτικό πλεονέκτημα του Φαλακρού αποτελεί η μακρά περίοδος χιονοκάλυψης που οφείλεται τόσο στη γεωγραφική του θέση όσο και στο μεγάλο υψόμετρο, καθώς η βάση του χιονοδρομικού είναι στα 1720μ και οι πίστες βρίσκονται σε υψόμετρο που φτάνει και τα 2232μ.

Όμως το αλπικό τοπίο του Φαλακρού προσφέρεται και για άλλες δραστηριότητες, αλλά και για μια απλή βόλτα, καθώς συνδυάζει υπέροχη θέα προς όλες τις κατευθύνσεις: την λίμνη του ποταμού Νέστου και τα Βουλγαρικά σύνορα, το υπέροχο Φαράγγι των Πύργων, τον κάμπο της Δράμας, το Παγγαίο, την Θάσο, τον Άθω, το Αιγαίο, ακόμα και τον Όλυμπο με καλές καιρικές συνθήκες.

Στο Χιονοδρομικό Κέντρο λειτουργούν:

Τρείς συρόμενοι αναβατήρες, μία τετραθέσια εναέρια αποσυμπλεκόμενη καρέκλα, μία εναέρια διθέσια και τρία baby lift, που εξυπηρετούν τις 21 πίστες του χιονοδρομικού κέντρου.
Μία πίστα snowmobile.
Τρία σαλέ, δύο στη βάση του χιονοδρομικού και ένα στον τερματισμό της τετραθέσιας καρέκλας, με πανοραμική θέα σε υψόμετρο 2110μ. Στο ένα από τα σαλέ στη βάση του κέντρου, λειτουργεί εστιατόριο και μπορεί να καλύψει τις ανάγκες διανυκτέρευσης 80 ατόμων.
Σημεία εστίασης.
Σημεία πώλησης και ενοικίασης ειδών χιονοδρομίας με σχολές εκμάθησης σκι.
Κατά την χιονοδρομική περίοδο 2015-2016, λόγω της άγονης τελικά εξέλιξης του σχετικού διαγωνισμού υποστήριξης λειτουργίας που διενήργησε η Περιφέρεια ΑΜΘ, θα λειτουργήσουν προσωρινά μόνον οι εγκαταστάσεις της βάσης του χιονοδρομικού κέντρου [τα δύο baby lift, το συρόμενο της πίστας ”Νέστος” (”π.Μέστα) και το σαλέ του ΕΟΣ Δράμας]
Αναβατήρες.

Αναβατήρες

   ΑΝΑΒΑΤΗΡΕΣ Χ.Κ.ΦΑΛΑΚΡΟΥ

ΤΕΤΡΑΘΕΣΙΟΣ ΑΠΟΣΥΜΠΛΕΚΟΜΕΝΟΣ ΑΝΑΒΑΤΗΡΑΣ (ΕΑ1)_”Zυγάντης”
·  Θέση: Οροπέδιο Αγ.Πνεύματος-Κορυφή Χιονότρυπα, Αφετηρία: υψόμετρο 1.725μ, Τερματισμός: υψόμετρο 2.100μ.
· Λοιπά χαρακτηριστικά:
–          Κεκλιμένο μήκος γραμμής : 1370,00μ
–          Μεταφορική ικανότητα: 1.650 άτομα/ώρα (με δυνατότητα αύξησης στα   2.000 άτομα/ώρα)
–          Ταχύτητα μεταφοράς : max. 5μ/sec
–          Ισχύς- κίνηση (στη βάση) : 450 KW, ηλεκτροκίνητος, μέσω ιδιωτικού
σταθμού και δικτύου διανομής μέσης τάσης και τοπικού ιδιωτικού
υποσταθμού

ΔΙΘΕΣΙΟΣ ΑΝΑΒΑΤΗΡΑΣ (ΕΑ2)_”Δίσυρον”
·  Θέση: Κορυφή 1.996μ-Βόρειο ανατολικό όριο, Αφετηρία: υψόμετρο 1.615μ, Τερματισμός: υψόμετρο 1.996μ.
·   Λοιπά χαρακτηριστικά:
–          Κίνηση στην κορυφή
–          Κεκλιμένο μήκος γραμμής : 1060μ
–          Μεταφορική ικανότητα: 1.200 άτομα/ώρα
–          Ταχύτητα μεταφοράς : max. 2,5μ/sec
–          Ισχύς – κίνηση: 180 KW, ηλεκτροκίνητος, ηλεκτροδότηση μέσω ιδιωτικού δικτύου διανομής μέσης τάσης και τοπικού υποσταθμού
·  Ο αναβατήρας είναι εκτός λειτουργίας λόγω βλάβης και διενεργείται η διαδικασία επαναλειτουργίας του.


ΣΥΡΟΜΕΝΟΣ ΑΝΑΒΑΤΗΡΑΣ (ΣΑ1)_”Γέτας”
· Θέση Πλαγιά Προφήτη Ηλία, Αφετηρία: υψόμετρο 2.040μ, Τερματισμός: υψόμετρο 2.225μ.
·         Λοιπά χαρακτηριστικά:
–          Κεκλιμένο μήκος γραμμής : 680μ
–          Μεταφορική ικανότητα: 900 άτομα/ώρα
–          Ταχύτητα μεταφοράς : max. 3,5μ/sec
–          Ισχύς- κίνηση :75 KW, ηλεκτροκίνητος μέσω τοπικού Η/Ζ

ΣΥΡΟΜΕΝΟΣ ΑΝΑΒΑΤΗΡΑΣ (ΣΑ2)_”Λυκούργος”
· Θέση : Πλαγιά Χιονότρυπας, Αφετηρία : υψόμετρο 1.956μ, Τερματισμός : υψόμετρο 2.108μ.

·         Λοιπά χαρακτηριστικά:
–          Κεκλιμένο μήκος γραμμής : 480μ
–          Μεταφορική ικανότητα: 900 άτομα/ώρα
–          Ταχύτητα μεταφοράς : max. 3,5μ/sec
–          Ισχύς- κίνηση : 45 KW, ηλεκτροκίνητος, μέσω ιδιωτικού δικτύου διανομής μέσης τάσης και τοπικού υποσταθμού

ΣΥΡΟΜΕΝΟΣ ΑΝΑΒΑΤΗΡΑΣ (ΣΑ3)_”Νέστος”
·   Θέση : Πλαγιά Β.Α του οροπεδίου Αγ.Πνεύματος, Αφετηρία : υψόμετρο 1.740μ, Τερματισμός : υψόμετρο 1.811μ.
·   Λοιπά χαρακτηριστικά:
–          Κεκλιμένο μήκος γραμμής : 425,00μ
–          Μεταφορική ικανότητα: 900 άτομα/ώρα
–          Ταχύτητα μεταφοράς : max. 3,5μ/sec
–          Ισχύς – κίνηση: 30 KW, ηλεκτροκίνητος, από το ιδιωτικό δίκτυο διανομής  χαμηλής τάσης

ΠΑΛΑΙΟΣ ΣΥΡΟΜΕΝΟΣ ΑΝΑΒΑΤΗΡΑΣ ΣΑΥ_”Ηδωνός-παππούς”
·         Θέση : Πλαγιά Κοριτσομαγούλας, Αφετηρία : υψόμετρο 1.727μ, Τερματισμός :
υψόμετρο 1.999μ.
·         Λοιπά χαρακτηριστικά:
–          Κεκλιμένο μήκος γραμμής : 1000,00μ
–          Μεταφορική ικανότητα: 500 άτομα/ώρα
–          Ταχύτητα μεταφοράς : max. 4,0μ/sec
–          Ισχύς- κίνηση :110 KW, Πετρελαιοκίνητος
–          Εγκαταστάθηκε από τον ΕΟΣ Δράμας
·         Βρίσκεται εκτός λειτουργίας λόγω παλαιότητας. Σχεδιάζεται η αντικατάστασή  του.

ΑΝΑΒΑΤΗΡΕΣ ΕΚΜΑΘΗΣΗΣ
  I.      BABY LIFT 1 _”Καλλιρρόη”
Τέθηκε σε λειτουργία  το 1988
Θέση : οροπέδιο Αγ. Πνεύματος
Κεκλιμένο μήκος γραμμής : 230μ
Ισχύς : 5,5 KW, πετρελαιοκίνητος
Εγκαταστάθηκε από τον ΕΟΣ Δράμας και είναι ιδιοκτησίας του.

  II.      BABY LIFT 2_”Ίσιδα”
Τέθηκε σε λειτουργία  το 1997
   Θέση : οροπέδιο Αγ. Πνεύματος
Κεκλιμένο μήκος γραμμής :160μ
Ισχύς : 7,5 KW, πετρελαιοκίνητος

                            III.      BABY LIFT 3 _”Συνδετικό”
Χρησιμοποιείται ως συνδετικός αναβατήρας
Τέθηκε σε λειτουργία το 2001
Θέση : Πλαγιά Χιονότρυπας, Αφετηρία : υψόμετρο 2.020μ,
Τερματισμός : υψόμετρο 2.100μ
Κεκλιμένο μήκος γραμμής :160μ
  Ισχύς : 11 KW, πετρελαιοκίνητος
Εγκαταστάθηκε από την ‘’Χιονοδρομικό Κέντρο Φαλακρού Α.Ε. Ο.Τ.Α.’’
Πίστες

ΥΝΟΛΟ ΠΙΣΤΩΝ Χ.Κ. ΦΑΛΑΚΡΟΥ: 20
ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΜΗΚΟΣ ΠΙΣΤΩΝ: 20χλμ.
ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΣΕΖΟΝ: Από τέλη Δεκεμβρίου μέχρι τα μέσα Απριλίου

Αναβατήρες – πίστες
Υπάρχουν συνολικά εννέα αναβατήρες: ένας τετραθέσιος αποσυμπλεκόμενος, ένας διθέσιος, τέσσερις συρόμενοι και τρία baby lifts .

Οι πίστες έχουν ως εξής:

Πίστα Ίσιδα: Πίστα αρχαρίων, με μήκος 230μ.

Πίστα Καλλιρρόη: Πίστα αρχαρίων δίπλα στην Ίσιδα, με μήκος 160μ.

Πίστα Ηδωνός 1: Πολύ καλή κόκκινη πίστα, μήκους 1.000μ., στα δεξιά του ομώνυμου συρόμενου αναβατήρα που οι ντόπιοι αποκαλούν «παππού».

Πίστα Ηδωνός 2: Παρόμοια με την προηγούμενη, αλλά στα αριστερά του ομώνυμου συρόμενου αναβατήρα.

Πίστα Ηδωνός 3 (δυτική): Ακολουθεί πορεία ανοιχτή προς τα αριστερά του «παππού» στο μεγαλύτερο μέρος της. Είναι κόκκινη, έχει μήκος 1.300μ. και καταλήγει στο πάρκινγκ του χιονοδρομικού.

Πίστα Ηδωνός 4 (βορινή): Κατεβαίνοντας από τον «παππού» ακολουθείς δεξιά ανοιχτή πορεία που, αφού κάνει τη δική της τροχιά, καταλήγει στο μέσον της.

Πίστας Ηδωνός 1: Έχει μήκος 1.400μ., είναι κόκκινη και είναι από τις ομορφότερες πίστες του Φαλακρού.

Πίστα Νέστος 1: Από τις ευκολότερες πίστες του χιονοδρομικού κέντρου με μήκος 500μ. Είναι πράσινη, βρίσκεται στα δεξιά του ομώνυμου συρόμενου αναβατήρα, ακριβώς πίσω από τις σχολές σκι. Είναι η ιδανικότερη συνέχεια -μετά τα baby lifts – για τους αρχάριους.

Πίστα Νέστος 2: Στα αριστερά του ίδιου συρόμενου, με αρκετά ανοιχτή πορεία, ώστε να φτάνει σε μήκος τα 700μ. Ιδανική και αυτή για αρχάριους.

Πίστα Πανοραμική (συνδετική): Μπλε πίστα-δρόμος που ξεκινά από την κορυφή του συρόμενου Μέστα και έπειτα από 1.000μ. καταλήγει στη βάση του διθέσιου εναέριου.

Πίστα Χιονότρυπα: Κόκκινη πίστα στα δεξιά του συρόμενου Γέτας. Έχει μήκος 900μ. και το όνομά της φυσικά το πήρε από τη χιονότρυπα, που βρίσκεται μέσα στα όρια της πίστας.

Πίστα Ανδροκλής: Μαύρη πίστα, η οποία ανοίχτηκε πέρυσι, με μήκος 2.200μ. Ξεκινά από τη βάση του συρόμενου Γέτας και πέφτοντας σε ένα «λούκι» καταλήγει στη βάση της διθέσιας καρέκλας. Μιλάμε για το «καμάρι» του Φαλακρού. Αφού εγκριθεί από τη Διεθνή Ομοσπονδία Χιονοδρομίας (FIS), η πίστα αυτή θα χρησιμοποιηθεί για αγώνες σούπερ γιγαντιαίου σλάλομ, μοναδική στη χώρα μας.

Πίστα Λυκούργος 1: Μπλε πίστα μήκους 600μ., στα δεξιά του ομώνυμου συρόμενου. Στην κορυφή αυτής της πίστας καταλήγει ο τετραθέσιος αποσυμπλεκόμενος. Εκεί βρίσκεται και το καινούργιο σαλέ με την υπέροχη θέα στα 2.110μ.

Πίστα Λυκούργος 2: Μαύρη πίστα μήκους 1.300μ. Ξεκινά από τη βάση του ομώνυμου συρόμενου και ακολουθώντας αριστερή πορεία, όπως βλέπουμε το lift, καταλήγει στο μέσον της πίστας Ανδροκλής.

Πίστα Λυκούργος 3: Κόκκινη πίστα μήκους 1.800μ. Ξεκινά από τη βάση του συρόμενου και αφού περάσει κάτω από τη διθέσια καρέκλα ακολουθεί αριστερή πορεία καταλήγοντας στην αφετηρία του τετραθέσιου.

Πίστα Λυκούργος 4: Μαύρη πίστα που ξεκινά από την κορυφή του συρόμενου Λυκούργου, με αριστερή κατεύθυνση, και καταλήγει μέσα στην πίστα Ανδροκλής. Έχει συνολικό μήκος 1.700μ.

Πίστα Δρυάς: Πράσινη πίστα-δρόμος 480μ., που χρησιμοποιείται ως συνδετική από τον συρόμενο Λυκούργο για τον συρόμενο Γέτα. Το ομώνυμο baby lift έχει ακριβώς τον ίδιο σκοπό: να συνδέει αντίστροφα τον Γέτα με τον Λυκούργο, μόνο που εάν δεν πάρετε αρκετή φόρα, θα χρειαστεί να περπατήσετε για μερικά μέτρα.

Πίστα Δύσυρον 1: Μαύρη πίστα 1.200μ. με πορεία ανάμεσα στη διθέσια καρέκλα. Στην αρχή κατεβαίνει από δεξιά και μετά περνά ανάμεσα στους πυλώνες και ακολουθεί αριστερή πορεία μέχρι να καταλήξει στη βάση του διθέσιου.

Πίστα Δύσυρον 2: Μαύρη πίστα 750μ., που ξεκινά από την κορυφή της διθέσιας καρέκλας και καταλήγει στη βάση του τετραθέσιου αναβατήρα. Πραγματικά απολαυστική πίστα με θέα προς τα σαλέ και το πάρκινγκ του χιονοδρομικού.

Πίστα Λούκι: Μπλε πίστα που ξεκινά από το μέσον της Δύσυρον 1 και καταλήγει στη βάση του συρόμενου Μέστα.

Πίστα Ζυγάντης: Ξεκινά από την κορυφή του τετραθέσιου και αφού περάσει δίπλα από την πίστα Λυκούργος 1 ακολουθεί αριστερή πορεία με κατεύθυνση παράλληλη με τους πυλώνες της τετραθέσιας και καταλήγει στην αφετηρία της.

Πώς θα έρθετε

Με λεωφορείο:

Αθήνα – Δράμα, απόσταση 650 χλμ.

Πληροφορίες: ΚΤΕΛ Δράμας (Αθήνα ), τηλ. 210-5130220

Θεσσαλονίκη – Δράμα, απόσταση 150 χλμ.

Πληροφορίες: ΚΤΕΛ Δράμας (Θεσσαλονίκη), τηλ. 2310-595420

Επίσης η Δράμα συνδέεται με τακτικά δρομολόγια με τις πόλεις Καβάλα ,Σέρρες και Ξάνθη και με τα χωριά του νομού.

Με τρένο:

Εκτελούνται δρομολόγια από Πειραιά/Αθήνα

Πληροφορίες: ΟΣΕ Αθήνας 210-5131779, 5131601

Επίσης η Δράμα συνδέεται σιδηροδρομικώς με τη Θεσσαλονίκη, πόλεις της Θράκης της Μακεδονίας, της Θεσσαλίας, της Στερεάς Ελλάδας, της Αττικής και -μέσω Δίκαιων και Προμαχώνα- με πόλεις του εξωτερικού.

Πληροφορίες: ΟΣΕ Δράμας, τηλ. 25210-32444 και ΟΣΕ Θεσσαλονίκης, τηλ. 2310-517515

Με αεροπλάνο:

Η Δράμα εξυπηρετείται από το αεροδρόμιο Καβάλας (Χρυσούπολη), το οποίο απέχει 68 χλμ., με πτήσεις για προορισμούς εσωτερικού (Αθήνα) και εξωτερικού.

Πληροφορίες: Ολυμπιακή Αεροπορία (Αθήνα) τηλ. 210-9666666

Aegean Airlines (Αθήνα) τηλ. 210-6261700

Αεροδρόμιο Καβάλας τηλ. 25910-53273

Αεροδρόμιο Θες/νίκης τηλ. 2310-985000,473212

Χρήσιμα τηλεφωνα

ΧΡΗΣΙΜΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ

ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑ

Με λεωφορείο

Αθήνα – Δράμα, απόσταση 650 χλμ.

Πληροφορίες: ΚΤΕΛ Δράμας (Αθήνα ), τηλ. 210-5130220

Θεσσαλονίκη – Δράμα, απόσταση 150 χλμ.

Πληροφορίες: ΚΤΕΛ Δράμας (Θεσσαλονίκη), 2310-595420

Επίσης η Δράμα συνδέεται με τις πόλεις Καβάλα ,Σέρρες και Ξάνθη και με τα χωριά του νομού.

Με τρένο

Εκτελούνται δρομολόγια από Πειραιά/Αθήνα

Πληροφορίες: ΟΣΕ Αθήνας 210-5131779, 5131601

Επίσης η Δράμα συνδέεται με την Θεσσαλονίκη, πόλεις της Θράκης και της Μακεδονίας, πόλεις της Θεσσαλίας ,Στερεάς, Αττικής και μέσω Δίκαιων και Προμαχώνα, με πόλεις του εξωτερικού. Πληροφορίες: ΟΣΕ Δράμας, τηλ. 25210-32444 και ΟΣΕ Θεσσαλονίκης, τηλ. 2310-517515

Με αεροπλάνο

Η Δράμα εξυπηρετείται από το αεροδρόμιο Καβάλας (Χρυσούπολη),που απέχει 68 χλμ., με πτήσεις για το εσωτερικό (Αθήνα) και το εξωτερικό.

Πληροφορίες: Ολυμπιακή Αεροπορία (Αθήνα) τηλ. 210-9666666

Aegean Airlines (Αθήνα) τηλ. 210-6261700

Αεροδρόμιο Καβάλας τηλ. 25910-53273

Αεροδρόμιο Θες/νίκης τηλ. 2310-985000,473212

Taxi

Δράμας: 25210-21112,22022,32100,25003,32111

Αγ. Αθανάσιος: 25210-66602

Δοξάτο: 25210-66664

Κύρια: 25210-71240

Ενοικιάσεις αυτοκινήτων

Αφοι Ιωαννίδη (Δοξάτο) τηλ. 25210-69111

ΣΠΗΛΑΙΑ

Σπήλαιο πηγών Αγγίτη Ποταμού (Μααρά)

Ώρες λειτουργίας: Καλοκαίρι 10:30 π.μ. – 07:00 μ.μ.

                              Χειμώνας 10:30 π.μ. – 05:00 μ.μ.

                             Τηλ: 25220-60460

Σπήλαιο Αλιστράτης

Ώρες λειτουργίας: Καλοκαίρι 09:00 π.μ. – 08:00 μ.μ.

                             Χειμώνας 09:00 π.μ. – 05:00 μ.μ.

                              Τηλ: 23240-82045

ΧΙΟΝΟΔΡΟΜΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ-ΟΡΕΙΒΑΤΙΚΑ ΚΑΤΑΦΥΓΙΑ-ΔΑΣΙΚΟ ΧΩΡΙΟ-ΔΑΣΙΚΟ ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ

Χιονοδρομικό κέντρο Φαλακρού

Τηλ: 25220-41811,41822

Ορειβατικό καταφύγιο Πύργων

Τηλ: 25210-55577 & 25220-22713

Δασικό Χωριό Ελατιάς

Στο δασικό χωριό Ελατιάς και στα δασικά καταφύγια η διανυκτέρευση είναι δυνατή κατόπιν συνεννόησης με το Δασαρχείο Δράμας * τηλέφωνο 25210-34093,34074,57841,57827 και το Δασαρχείο Κ. Νευροκοπίου ** τηλέφωνο 25230-22239

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ

Οχυρό του Λίσσε (Οχυρό)

Η επίσκεψη είναι εφικτή κατόπιν συνεννόησης με το Δήμο Κ.Νευροκοπίου

Τηλέφωνο: 25230-22224,22524

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ

Ιερό Διονύσου (Καλή Βρύση)

Η επίσκεψη είναι εφικτή κατόπιν συνεννόησης με το Δήμο Προσοτσάνης

Τηλέφωνο: 25220-22207

Βυζαντινή Εκκλησία Αγίας σοφίας

Ώρες λειτουργίας: 08:00 π.μ. – 10:00 π.μ.

Μακεδονικός Τάφος

Η επίσκεψη είναι εφικτή κατόπιν συνεννόησης με το αρχαιολογικό μουσείο Δράμας

Τηλέφωνο: 25210-31365

Αρχαιολογικός Χώρος Φιλίππων (Καβάλα)

Ανοιχτό καθημερινά εκτός Δευτέρας

Ώρες λειτουργίας: 08:30 – 15:00

Τηλέφωνο: 2510-516251

Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων τηλ:2510-516470

ΜΟΥΣΕΙΑ

Αρχαιολογικό Μουσείο Δράμας

Ανοιχτό καθημερινά εκτός Δευτέρας

Ώρες λειτουργίας: 08:30 – 15:00

Τηλέφωνο: 25210-31365

Εκκλησιαστικό Μουσείο Δράμας

Η επίσκεψη είναι εφικτή κατόπιν συνεννόησης με το γραφείο της Μητρόπολης Δράμας

Τηλέφωνο: 25210-32362

Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Παρανεστίου

Ανοιχτό καθημερινά εκτός Δευτέρας

Ώρες λειτουργίας: 08:00 – 14:30      Κυριακή : 11:00 – 14:30

Τηλέφωνο: 25240-21010     Fax: 25243-50109

Web-site: www.paranesti.gr    E-mail: paranest@otenet.gr

Μουσείο τρένου (Δίπλα στο σταθμό των τρένων)

Παπαφλέσσα 10

Ώρες λειτουργίας: 07:00 – 14:00

Τηλέφωνο: 25210-32444     Web-site: www.ose.gr   E-mail: press@otenet.gr

ΠΑΡΚΟ ΑΡΠΑΚΤΙΚΩΝ ΝΥΚΤΟΒΙΩΝ & ΗΜΕΡΟΒΙΩΝ

Τοποθεσία: Αγορά Κυρίων

Ώρες επίδειξης: Καθημερινά 11:00 π.μ.

                             Σαββατοκύριακο 12:00 π.μ.

Τηλ: 25210-71444 & 6934686917

E-mail: info@arpaktika.gr

Website: www.arpaktika.gr

ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ – ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ

Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Παρανεστίου

Τηλ & Fax: 25240-21005         E-mail: kpe-paran@sch.gr

Website: www.kpeparanestiou.gr

Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Μενοικίου

Τηλ: 25220-31303,31900

Η επίσκεψη είναι εφικτή κατόπιν συνεννόησης με το Δασαρχείο Δράμας

Τηλ:25210-57821

Πηγή :Με την ευγενική παραχώρηση του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού www.visitgreece.gr Δήμος Δράμας Βικιπαιδεια
φωτο :https://www.facebook.com/PhotoPhotis/(Φώτης Ξεινάς) Βικπαιδεια http://www.pedramas.eu/

Μετά από μια μαγευτική διαδρομή προς Δράμα το HOTEL XENIA DRAMA σας υποδέχεται σε ένα κομψό και απέριττο περιβάλλον.
Το όνομα XENIA σύμφωνα με τη μυθολογία προέρχεται από τον Ξένιο Δία και αντιπροσωπεύει την διάσημη Ελληνική φιλοξενία……περισσότερα εδώ

Απολαύστε την πόλη της Δράμας κάθε εποχή. Το ξενοδοχείο μας βρίσκεται μια ανάσα από τους πιο κοσμικούς δρόμους και απο τη γνωστή σε όλους Ονειρούπολη. Μπαίνοντας στο ανανεωμένο μας lobby αμέσως θα νιώσετε την φιλοξενία του έμπειρού προσωπικού μας ενω θα απολαύσετε τον καφέ ή το ποτό σας σ’ ένα καλαίσθητο, μοντέρνο αλλά και συνάμμα αρχοντικό και πολυτελές design…….περισσότερα εδώ

ΔΡΑΜΑ

Δράμα

Μουσεία

Αποδράσεις στο Νομό Δράμας

Η Athellas στο